|
Teorie Esperanto ja shajnas facila, sed
fronte al la reala vivo, aparte se temas pri parolata Esperanto,
teorioj cedas al la vero. Dum ne malmultaj jaroj mi instruas la
"diablan" anglan lingvon kaj Esperanton en diversaj
chinaj universitatoj kaj lernejoj inkluzive de fame konataj institucioj.
Por la unua fojo mi ech enspezas nun, almenau parte, per instruado
de Esperanto kadre de universitata instruplano che Pekina Nacia
Universitato.
Parolante tre ghenerale chinoj travivas
multajn malfacilojn rilate elbushigon de kelkaj literoj kun supersignoj.
Jes, kompreneble oni sukcesas solvi la problemon per konstanta
ekzercado, sed la demando estas chu la nuna Esperanto estas malfacila.
Alia problemo kushas en tio, ke la prononco de G kaj Gh, H kaj
Hh, J kaj Jh, S kaj Sh tro similas por la orienta orelo; por diri
nenion pri mia propra audkapablo. Koncerne triladon de la litero
R kaj ghusta prononco de L, domaghe sed fakte multaj orientanoj
rezignas pri la Zamenhofa lingvo alte taksante nur ties porpacajn
idealojn de la interna ideo. Tamen, kaj gravege tamen, la vera
demando kiun oni devas fari estas, kompare kun aliaj lingvoj kiom
facila au malfacila estas lerni Esperanton? Esperanto miaopinie
estas relative facila, sed tio ne signifas, ke ghi estas perfekta.
Shajnas al mi ke neniu monda helpa lingvo
estos egale lern-facila al chiuj homoj au homgrupoj. Agnoskinte
ke Esperanto estas malfacila por kvarono de la mondo oni mallogike
do rifuzus shanghojn au shanghetojn. Rezulte de kelkaj inteligentaj
proponoj de liaj adeptoj modifi Esperanton ech doktoro Zamenhof
en 1894 sugestis shanghojn, kiujn la plimulto tamen ne akceptis.
Antau 2-3 monatoj proksimume 100 gestudentoj
de Pekina Nacia Universitato ekinteresighis pri mia Esperanto-kurso
sed nun restas iom malpli ol 20 komencantinoj. Gastigis 6 el ili
kaj min hierau per bongusta tagmangho kaj vigla diskutado la redakcio
de El Popola Chinio. Tiam mi alighis al la 3-a Azia Kongreso de
Esperanto kaj pagis ankau junulan kotizon por ke almenau unu el
miaj studentinoj kongresu en Seulo. Kaj plie, esperantistoj en
Sydney, Australio strechas siajn fortojn por ke mia plej klera
lernantino post 12 monatoj tute senpage en Tasmanio espereble
ghuu Esperanto-etoson du semajnan de la 19-a Australia Somerkursaro.
Malgrau tiaj premioj, malgrau instruado de la internacia lingvo
per la senprecedence populara angla lingvo, malfacilas konservi
fortan intereson pri la Zamenhofa lingvo flanke de kursanoj, char
mi audas inter aliaj plendoj en diversaj universitatoj, "Sed,
onklo Paulo, prononco de la strangaj literoj malfacilas!"
Ne, mi ne havas atestilojn de tiuj "plendintoj" tamen
evidente komencantoj tra la tuta Chinio malofte daurigas Esperanto-kursojn.
Mi mem tute ne pretendas kompetentecon rekomendi kun certeco ech
shangheton tamen tio ne malhelpas raciajn kaj ghentilajn interkonsilighojn
inter lingvistoj okcidentaj kaj orientaj. Miaopinie, tiom gravega
kaj tikla estas tiu chi demando de plibonigota Esperanto, ke nur
aro da spertuloj povus ghuste solvi ghin. Egale evidente nur bonsencaj
shanghoj estus aprobitaj de veraj spertuloj. Mi preferus, ke Esperanto
restu netushebla char mi ne volas lerni shanghojn, aparte dum
mi studas aliajn lingvojn. Sed mia au via prefero efektive estas
bagatelo rilate la nunan situacion por tiuj, kiuj opinias, ke
Esperanto estas tro malfacila. Nur plenreprezenta konsilantaro
au komisiono au komitato, kiun doktoro Zamenhof mem proponis,
povas juste solvi la gravan punkton, daure plibonigi Esperanton
(Se vi volas en onta letero mi sciigos la vortojn de la Majstro
pri shanghoj ech en la Fundamento).
Peni igi ion perfekta ne supozigas drastan
hhirurgion. Povas esti io kosmetika kiel plasta hhirurgio al Esperanto-supersigno,
au pli-bonigo de tro similaj pronomoj, au forigo de ne necesaj
neologismoj. Mi ne scias. Oni devus resti larghmensa char lingvoj
estas vivantaj estajhoj, kiuj shanghighas. Preskau nenio en la
mondo estas perfekta, tamen ni rajtas laueble klopodi perfektigi
Esperanton por ke kiel eble plej multaj profitu de la benoj de
universala helpa lingvo. Vershajne neniam ni havos perfektan lingvon
sed plibonigita Esperanto pli efikos por allogi azianojn.
Chinoj denaske estas alkutimighintaj
al tre malsimilaj sonoj, silaboj ktp. kompare kun europ-devenaj
lingvoj kiel Esperanto, do aludoj che orientaj oreloj ne temu
pri audkapablo au inteligenteco.
-------------------
* La artikolo konsistas el citajhoj el retposhtajhoj de la
autoro kaj la titolon aldonis la redaktanto de Forumo.
Reagaj vochoj:
Shangho shajnas konsiderinda
Oni gajnos nenion per shangho
de Esperanto
Plifaciligo ne necesas
|
