Li Naixi estis bone konata en la china Esperantujo. Li, veterana esperantisto, ghuis altan prestighon, char en la 80-aj jaroj de la 20-a jarcento li faris grandajn kontribuojn al la china Esperanto-movado.

     Mi konatighis kun li antau 40 jaroj. En 1963 mi diplomitighis el universitato kaj eklaboris en la redakcio de El Popola Chinio. Tiam li estis direktoro de la oficejo de la China Esperanto-Ligo kaj gvidis la chiutagan laboron de EPCh. Tiam estis nur dekkelkaj personoj de ChEL kaj EPCh, tamen multaj el ili estas eminentaj personoj de la china E-movado, kiaj Venlo Fon, Tikos, Honfan, Zensto, Laulum kaj Ivan Ko. Li Naixi laboris en mia najbara chambro. Li estis gvidanto diligenta kaj facile alirebla.

     En 1979 li farighis asista ghenerala sekretario de ChEL. Gvidate de Hujucz, Jhelezo kaj Chen Yuan, li funkciis kiel asistanto de Ch. Chen kaj faris multe da laboroj por la enlanda E-movado. Tiutempe mi laboris kiel redaktoro de EPCh kaj “La Mondo”. Ni ofte diskutis pri laboro. Lia fideleco al Esperanto vekis mian respekton.

     Meze de la 90-aj jaroj li verkis la artikolon "Miaj rememoroj pri Esperanta lernado kaj laboro", kiu profundigis mian konon pri li. Mi pensas, ke chiuj, kiuj legis tiun artikolon, estas kortushitaj de lia kontribuado kaj diligenteco. La china E-movado devas atribui siajn sukcesojn al la diligentaj semantoj, kia Li Naixi.

     La 31-an de marto, 2003, li forlasis nin por eterne. En sia 95-jara vivo li omaghis 80 jarojn al Esperanto kaj 30 jarojn sin okupis profesie pri Esperanto.

Amo al Esperanto

     S-ro Li Naixi naskighis en 1908 en Meixian-gubernio de Guangdong-provinco. Li pasigis sian infanecon en la tempo, kiam Chinio estis turmentata de eksterlandaj agresantoj kaj kaoso levita de chinaj militaristoj. Li abomenis militon kaj amis pacan kaj kvietan vivon. En 1925 li legis artikolon pri Esperanto en revuo "Studentoj" kaj ekinteresighis pri tiu artefarita lingvo. Post du jaroj li achetis Esperantan lernolibron kaj aliajn E-legajhojn kaj komencis memlerni la lingvon. En 1929 li estis arestita pro revolucia aktivado. En la malliberejo li sin anoncis por partopreni E-korespondan kurson, okazigitan de la Shanhaja E-Asocio. Hujucz, Bakin kaj aliaj veteranaj esperantistoj, kiuj kumulis instruadon en la kurso, persone korektis liajn hejmtaskojn. Li sentis ghojon kaj felichon en tio kaj decidis daurigi sian lernadon de Esperanto en la estonteco.

     Novembre de 1931 li estis liberigita kaj migris en multaj lokoj de Chinio. Malgrau tio li ne forgesis Esperanton. La 30-aj jaroj estis tempo, kiam E-movado viglis ne nur en Chinio, sed ankau en la tuta mondo. Tiam la maldekstra E-organizo kaj proletaj esperantistoj tre aktivis en Sovetunio, Orienta Europo kaj Germanio. Agitate de la slogano "Per Esperanto por la liberigo de Chinio", esperantistoj en Shanhajo, Pekino, Kantono kaj Wuhan aktive sin okupis pri nacisava kaj progresa kultura movado kaj eldonis multe da Esperantaj legajhoj. Li Naixi mendis E-legajhojn chinajn kaj alilandajn kaj membrighis al UEA. Poste en Guiyang li funkciigis sian unuan E-kurson. En la Kontraujapana Rezistmilito li vojaghis al Wuhan, Xi'an, Chongqing, Hongkong kaj aliaj lokoj kaj konatighis kun Tikos, Venlo Fon, Eltunko, Ch. Chen kaj aliaj famaj esperantistoj. Li chinigis poemojn de Julio Baghy kaj lian novelon "La Teatra Korbo" kaj publikigis ilin en lokaj gazetoj. Li kompilis ankau Esperantan krestomation kaj poste fondis E-presejon kune kun Venlo Fon.

Kontribuo al Esperanto post naskigho de ChPR

     En 1949 naskighis la China Popola Respubliko. En 1950 naskighis la revuo El Popola Chinio kaj en la sekvanta jaro la China Esperanto-Ligo. Li Naixi cheestis fondkunvenon de ChEL kaj tradukis artikolojn por EPCh. En 1958 li farighis profesia esperantisto en ChEL, kaj tie li laboris 30 jarojn. Ekde 1960 al la redakcio de EPCh venis aro da junaj esperantistoj, dank' al kiuj la profesia esperantistaro farighis pli potenca. Sub lia gvido oni reformis la revuon, aldonis al ghi fotojn kaj kolorajn paghojn, plirichigis ghian enhavon kaj donis pli da atento al korespondado. Dank' al tio la revuo allogis multe da chinaj kaj alilandaj legantoj. Li organizis esperantistojn por traduki kaj eldoni Esperantajn librojn. En 1963 li proponis okazigi Esperanto-ekspozicion. Vicchefministro kaj marshalo Chen Yi vizitis la ekspozicion kaj faris fervoran paroladon subtenantan Esperanton. Tio multe akcelis disvolvighon de Esperanto en Chinio. Post tio Li Naixi organizis Esperanto-kurson partoprenatan de instruistoj el 11 superaj lernejoj kaj funkciigis E-kurson en 10 universitatoj. Samtempe kun tio la Pekina Radio-Instituto funkciigis kurson cele kulturi profesiajn esperantistojn por ChEL, EPCh, Fremdlingva Eldonejo, Guoji Shudian kaj China Radio Internacia. Tiuj kursanoj poste farighis chefa forto de la supre menciitaj establajhoj. Por sukcesigi tiun kurson li kontaktighis kun lernejoj, varbis studentojn, elektis instruistojn kaj faris aliajn detalojn. Li subtenis ankau Esperanto-radiodisaudigon kaj donis grandan helpon al ghi.

En la jaroj de reformado kaj pordmalfermo

     Komence de la 80-aj jaroj de la 20-a jarcento venis alta tajdo de Esperanto-lernado en Chinio. Por kontentigi la bezonon li proponis fondi revuon “La Mondo” kaj mem funkciis kiel ghia chefredaktoro. “La Mondo” ludis gravan rolon en disvastigo de Esperanto en Chinio.

     Por liveri pli da Esperantaj legajhoj al la komencantoj li proponis fondi la Chinan Esperanto-Eldonejon kaj libroservon de ChEL. En kelkaj jaroj ChEE eldonis serion da lernolibroj, E-legajhoj kaj vortaroj.

     En la 80-aj jaroj li turnis grandan atenton al fondo de la societo "Amikoj de Esperanto", okazigo de la Unua China Kongreso de Esperanto en Kunming kaj prepara laboro por la 71-a UK en Pekino. Samtempe li ne malstrechis sian penadon por kulturi E-instruistojn. Sub lia gvidado en 1981-1988 okazis 8 kursoj de E-instruistoj en altaj lernejoj, kie lernis 200 instruistoj.

     Li Naixi estis fekunda E-tradukisto. En la 80-aj jaroj li elesperantigis multajn verkojn, kiaj "La Lanternisto kaj Aliaj Noveloj", "Mashin-mondo", "Dio Rekompencu Vin", "Versajhoj en Prozo (de Turgenev)", "Taglibro de Anne Frank" kaj "Johano la Brava".

     Li emeritighis en 1987. Post emeritigho li daure korespondis kun alilokaj samideanoj. Antau sia morto li ankorau zorgis pri la 89-a UK en 2004. Komence de 2003 mi kaj miaj kolegoj gratulis lian 95-jarighon en lia hejmo, kio okazis kvazau hierau. Tute ekster mia atendo, li tiel rapide forlasis nin. E-asocioj de diversaj lokoj de Chinio sendis kondolencajn telegramojn por montri sian profundan funebron al li. La chinaj esperantistoj neniam forgesos liajn elstarajn kontribuojn al E-movado.
______________
* La autoro estas eksvicdirektoro de la redakcio de El Popola Chinio kaj konstanta komitatano de la China Esperanto-Ligo.