Kial Esperanto estas la ununura internacia lingvo? Hodiau la respondo estas sufiche simpla: char tio estas vero.

    Antau 93 jaroj L. L. Zamenhof diris kun fido: "Lingvo internacia ne povas esti alia ol Esperanto." (Parolado en la 6-a UK en 1910 en Washington, Paroladoj de L. L. Zamenhof, EPCh, 1982)

    Kial Zamenhof havis tiom da memfido? Fakte, Zemenhof ne havis la rajton nek la povon malpermesi al aliaj krei novajn internaciajn lingvojn. Post Zamenhof multaj homoj samkiel li kreis novajn internaciajn lingvojn, sed neniu el tiuj postvivis. Por naivaj entuziasmuloj, krei novan lingvon estas sufiche simple: listo de vortoj kaj fonetikaj kaj gramatikaj reguloj sur paghoj da papero kaj anoncu: jen mia lingvo, uzu ghin. Sed homoj ne uzas ghin. Do ghi estas forgesita kaj sekve mortis. La kialo estas: lingvon vivtenas parolantoj. Se lingvo malhavas parolantojn, ghi mortos. La sukceso de la lingvo de Zamenhof kushas en tio, ke li kreis ne nur la lingvon, sed ankau la komunumon de parolantoj de tiu lingvo. Li ne devigis iun ajn uzi la de li kreitan lingvon. Esperanto ekhavis siajn parolantojn dank' al tio, ke ghi havas naturan evoluipovon. Ni studu la analizon de Zamenhof pri formorto de Volap ük: "Volap ük pereis chefe pro unu grava eraro, kiun ghi bedaurinde enhavis: absoluta manko de natura evoluipovo; kun chiu nova vorto au formo la lingvo devas konstate depende de la decidoj de unu persono au de facile inter si malpaconta personaro. Kiel bastono plantita en teron, novaj branchoj kaj folioj ne povis nature kreski sur ghi, sed devis esti konstante skulptataj kaj algluataj."

    Chu aliaj kreitaj lingvoj ne povas esti egale evoluipovaj kiel Esperanto au ech pli ol ghi? Teorie oni ne povas nei tian eblecon, char finfine oni ne povas pruvi, ke Esperanto estas la fina ideale perfekta artefarita lingvo. Sed la problemo estas kio estas la kriterio de perfekteco de lingvo. Kiam Zamenhof vivis, oni plendis pri la "mankoj" de Esperanto: finigho -j, finigho -n, ktp, ktp. Hodiau kritikantoj de Esperanto ankorau faras la samajn malnovajn plendojn. Se tiuj estus mankoj, esperantistoj devus esti forjhetintaj ilin au forjhetintaj Esperanton entute dum la lasta jarcento. La vero estas, ke iuj formoj por iuj homoj povas esti nebonaj, sed por aliaj belaj. Do finfine oni ne povas atingi unuaniman konkludon, kio estas la veraj mankoj de Esperanto. Samtempe, lingvo uzata devas havi konstantan formon. Parolantoj ne povas shanghi la formojn de la lingvo chiutage. Ghuste kiel Zamenhof diris, ...al chio oni povas alkutimighi, kaj kio hierau shajnis sovagha, tio morgau aperos kiel io tute natura kaj bela; per longa kaj multespeca uzado ech la plej sovagha idiomo de la plej barbara gento iom post iom farighas richa, eleganta kaj oportuna lingvo. Char oni ne povas krei novan lingvon, kiu estas esence pli bona ol Esperanto, kial oni forlasu la jam delonge uzatan kaj alkutimighintan lingvon kaj ekuzu alian, kies meritojn oni ne povas konvinke pruvi? Tio klarigas la nesukceson de novaj provoj, kiaj Adli kaj Yazu. (Adli uzis komputilon por kompili sian vortaron. Do teknika avantagho ne garantias vivpovon de lingvo.)

    Do hodiau la vero farighis tiel simpla, ke oni apenau bezonas argumenti plu: Esperanto ja estas la ununura internacia lingvo.