|  En
la pli ol 100 jaroj post naskigho de Esperanto, la sciencoj, tekniko
kaj socio de la homaro havis grandan shanghighon kaj aperis multaj
talentaj esperantistoj en diversaj landoj. Post la fondigho de
UEA en 1908, aperis 89 fakaj organizoj de kulturo kaj edukado
de Esperanto, ekzemple Akademio de Esperanto kaj Tutmonda Esperantista
Junulara Organizo.
Retrorigardante la evoluon de Esperanto,
oni ne devas forgesi tiujn malegoismajn pionirojn, kiel Tibor
Sekelj de Jugoslavio, Saheb Zamani de Irano, Vilho Setala de Finnlando,
Ivan Krestanov de Bulgario, Mario Pei de Usono, Aleksandr Potnikov
de Rusio, Tikos kaj Venlo Fon de Chinio... Ili sendevie disvastigis
Esperanton en malpacaj jaroj de milito kaj en malbona vivo. Kial?
Char ili firme kredis la praktikecon de Esperanto kaj aspiris
grandan harmonion de la mondo. La angla lingvo, precipe kulturo
de ghi reprezentata, ne povos plenumi la taskon konstrui bonan
mondon, kaj ghia egoismo kaj hegemoniismo bazita sur alta teknologio
senchese portas al ghi ghenajhojn. La mondo bezonas sciencan,
klaran kaj facile lerneblan internacian helpan lingvon por homa
interkomunikado. Tiu lingvo estas neniu alia ol Esperanto provita
de pli ol 100 jaroj.
Problemoj en la pasinteco de Esperanto-movado
Mi opinias, ke ekzistas jenaj problemoj
en la pasinteco de Esperanto-movado:
1. Aperis multaj solidaj praktikantoj en Esperanto-movado, kiuj
multe penis por enporti en Esperanton enhavojn de diversaj fakoj
kaj tradukis multajn mondfamajn literaturajhojn, kaj tiuflanke
Zamenhof donis modelon per sia “Unua Libro”. Sed samtempe
kun tio trovighis burgheta sentimentaleco en la Esperantujo de
Chinio kaj la mondo. Ili kontentis je prikanto de Esperanto kaj
raportado de vehikloj pri Esperanto, kaj ne penis por lerni, praktiki
kaj popularigi Esperanton.
2. En iuj landoj laboras profesiaj esperantistoj salajrataj de
registaro, kaj parto el ili ne bone komprenas la signifon de Esperanto
nek respektas ghin, ili profesie laboras en grandaj urboj au sociaj
rondoj pri Esperanto nur por vivtenado. Ili havas kompare altan
lingvonivelon, sed ili ne utiligas Esperanton por sin kulturi
kaj multon fari.
3. Zamenhof kuraghigis fondighon de Esperantaj organizoj por interfluo
kaj reciproka akcelo. Sed iuj homoj en la neprofitaj Esperantaj
organizoj interbatalis pro gvidanteco kaj profito. Iuj homoj monchasis
pere de establo de Esperanta kurso (fakte la sumo ne estas granda).
Esperantaj organizoj estas kulturaj rondoj akcelantaj civilizacion,
sed ne shtuparo por promociigho kaj richigho. Tiuj homoj ne havas
estontecon.
4. Pli kaj pli multighas vizitantoj al Chinio de post la ekpraktikado
de la politiko de reformado kaj pordmalfermo de Chinio, kaj pli
multaj homoj ekkonis Esperanton. Sed en tio oni audis, ke en akceptado
de fremdlandaj esperantistoj iuj atentis nur regalon de gastoj
per manghajhoj, akompanadon en ekskurso kaj butikumo kaj fotighon;
au korespondis kaj kontaktighis kun fremdlandaj esperantistoj
nur por geedzighi al ili kaj poste vivi eksterlande. Sed kompreneble
estas geedzigho pro vera amo kaj interhelpado en progresigo de
Esperanto.
5. En Chinio funkcias multaj Esperantaj societoj kaj parto el
ili havas regulan bultenon au revuon. Sed 85% de ili estas en
la china lingvo. Chu estas dece, ke Esperantaj societoj ne uzas
Esperanton?
Malgrau tiuj problemoj, plejparto de
la esperantistoj havas belan esperon pri la homa mondo kaj entuziasme
esploras pri disvolvigho de Esperanta movado por kontribui al
ghi. Problemoj ekzistas, sed la samideanoj fidas la brilan perspektivon
de Esperanto.
Reformado de Esperanto-movado
Reformado vole nevole iras en la homa
vivo. Konscia konformigho al shanghigho prosperigos la socion.
La reformado de Chinio en la lastaj 20 jaroj elokvente pruvis
tion. Se la chinaj esperantistoj memvole faros reformadon, tian
situacion havos ankau nia movado. Chi-sube mi pritraktos la supre
menciitajn problemojn:
1. Esperantistoj unue devas akcenti lernadon, posedon kaj aplikadon
de la lingvo. Por lerni fremdan lingvon, oni devas apliki la lingvon
en chiutaga konversacio, legado, profesio kaj hobio. Oni devas
lerni la lignvon 1 horon kaj memori 5-10 vortojn chiutage, kaj
fine posedi chirkau 3000 vortojn. Post duonjara lernado li povos
konversacii kaj post unu kaj duona jaroj li fundamente posedos
Esperanton. Kompreneble lernado estas senfina kaj dumviva, kaj
tio ja estas plezuro kaj signifo de la vivo.
2. En iuj landoj profesiaj esperantistoj estas nemankigeblaj,
sed ili devas fari sin specialisto en aliaj fakoj pere de Esperanto.
Neprofesiaj esperantistoj nepre devas posedi sciojn de aliaj fakoj
por sin vivteni, kaj Esperanto igos ilian vivon signifoplena.
Se oni celas promociighi kaj richighi pere de Esperanto, oni falos
en malagrablajhojn kaj estos malestimata.
3. Lerni Esperanton estas afero kaj persona kaj kolektiva. Unue,
chiuj esperantistoj devas diligente lerni Esperanton kaj kontribui
al ghi per siaj scioj. Samtempe Esperantaj societoj devas krei
harmonian, interhelpan kaj interesan atmosferon akcelantan unuighon
kaj strebon por la komuna celo. En 2001 internacia Esperanta revuo
Eventoj faris statistikon pri aktivadoj de iuj Esperantaj societoj,
inter kiuj estis konversacia kurso de Germanio, kuracherba lernado
kaj simpozio pri psikologio kaj chiutaga vivo de Svisio, simpozio
pri Esperanto kaj interreto, Te-festivalo kaj komerca kunveno
de Xinxiang de Henan-provinco de Chinio, humura renkontigho en
Slovakio, mediprotekta simpozio kunaranghita de Orienta kaj Norda
Europo. Ni vere volas aktive vivi kaj estas multaj aferoj fareblaj,
kaj atentiginde estas fortigi planadon.
4. La celo de interkomunikado estas esplori la socion kaj vivon,
helpi unu alian kaj firmigi amikecon. Estas sensignife, ke iuj
chinaj esperantistoj vole nevole tro akcentas la vantan gloron
pro kontaktigho kun fremdlandanoj. Aprile nigheria esperantisto
Elvis Ogeneke, kiu instruas la anglan lingvon en Chinio, gastis
en mia hejmo. Antau lia alveno mi legis rilatajn materialojn pri
Nigherio kaj havis multajn temojn por nia interparolado. Lastatempe
li sendis al mi retmesaghon alte taksantan nian renkontighon kaj
esprimantan la deziron daurigi kontakton.
5. Serioza problemo elstaras en la Esperanta movado de Chinio,
nome multaj Esperantaj societoj eldonas bultenon au revuon tute
au grandparte en la china lingvo. La bultenoj kaj revuoj devas
esti plej praktikaj materialoj por antauenpushi Esperanto-movadon
kaj atestilo pri la karaktero de Esperanta societo. Kompreneble
oni povas disvastigi Esperanton en la nacia lingvo. Lau la lingvonivelo
de la samideanoj de Chinio shajne oni povas eldoni ilin Esperanto-chine.
Tio estas helpa al novaj esperantistoj. La bultenoj kaj revuoj
povas raporti novajhojn, sciencojn, teknologiojn, sociajn sciencojn,
literaturon, arton kaj aktivadojn de Esperantaj organizoj.
En sia “Mezperspektiva Plano”
prezidanto de UEA Renato Corsetti elmetis 6 strategiajn punktojn
de Esperanta movado. Tio estas atentinda por ni. Ili estas: 1.Konigo
de Esperanto; 2. Paroligo de Esperanto; 3. Utiligo de Esperanto;
4. Profundigho; 5. Plijunigho; 6. Tutmondigho. Se oni agos responde
al ili, certe oni multe sukcesos. Ni devas aktive respondi alvokojn
de UEA, ChEL kaj lokaj E-organizoj, kaj ni povos havi klaran celon,
unuighos kaj kunighos kun eksterlandaj Esperantaj rondoj por fari
indan kontribuon al la paco kaj evoluo de la mondo.
--------------------------------------------------------------------------
* Prelego de la autoro por la Simpozio de la Pekina Federacio
de Soci-sciencaj Asocioj en 2002.
|
