|
Por koni la vivon de loghantoj che la Granda Muro Teksto de PETER HESSLER (Usono) | |
| Mi deziris koni la veran vivon de loghantoj che la Granda Muro jam antau longe. Mi luis jhipon kaj veturis ekde Pekino kunportante tendon kaj dormosakon kaj direktis min al Hebei-provinco. Jen mi komencis mian vojaghon de la loko che Bohai-maro. Mi planis rekte iri antauen lau la kamparaj vojoj. Funebra ceremonio
En Shanxi-provinco mi propraokule vidis funebran ceremonion en iu urbeto. Por funebri sian forpasintn karulon tieaj loghantoj okazigas tian ceremonion. Mi cheestis funebran ceremonion de komercisto, kiu havis grandan vendejon. Liaj familianoj dungis teatron por ludi antau la vendejo. La aktoroj ludis sur reformita kamiono. Direktoro de la teatro diris al mi, ke 80% de ilia enspezo devenas de tiaj aferoj. Li diris: “Kompreneble ni kompatas la familianojn de la mortinto, sed nia tasko estas bone prezenti.” En la sekvanta tago mi daurigis mian vojaghon sudokcidenten. La loko estis dezerta. Sur sterilaj montoj tie kaj chi tie vidighas alarm-turoj, konsistiga parto de la defendaj konstruajhoj en Ming-dinastio (1368-1644). Mi haltigis mian jhipon che la vojo kaj pririgardis antikvan alarmturon. Che la piedo de la turo mi refoje audis korshiran ploradon de funebrantoj akompanatan de surnao (blovinstrumento). Kiam mi alproksimighis, alpashis viro kaj donis al mi sian nomkarton. Li estis geomanciisto. Tiutage li venis por elekti tombejon por la mortinto. Vilagha kroniko manskribita
La fortikajhoj plejparte estis konstruitaj en Ming-dinastio. Oni diris al mi, ke sole en Ming-dinastio oni konstruis murojn el shtonoj kaj brikoj. Mi haltigis mian jhipon en nekonata montovilagho, sieghita de antikva muro unu mejlon longa. En la vilagho vivis nur 120 loghantoj. Maljunuloj sin sunumis sur drashejo. Oni prezentis al mi la manskribitan vilaghan kronikon, verkitan de Chen Zhen. En la kroniko legighas: “La vilagha muro konstruighis en 1543, sed ghi estas tegita per brikoj bakitaj en 1573.” La kroniko havas dekojn da paghoj. Tie legighas centoj da datoj kun ilustrajhoj kaj mapoj. La autoro de la kroniko diris al mi: “Mi studis la guberniajn dosierojn, diskutis kun maljunuloj kaj nur en la pasinta jaro mi finis la verkadon.” Li prezentis al mi ceramikan pecon, kiun li trovis che la Granda Muro konstruita en Han-dinastio (206 a.K. — 220 p.K.). Li diris al mi, ke tri feudaj dinastioj konstruis fortikajhojn chi tie. Li kondukis min al ruino de la Granda Muro, kiu trovighas en la valo plena de sovaghaj herboj. Li montris al mi ruinon de muro 2 futojn altan kondukantan nordorienten. Li diris al mi, ke tio estas la Granda Muro konstruita en la Norda Wei-dinastio (386-534). Tie la ruino de la Granda Muro konstruita en Han-dinastio estas tre malalta. Sen lia montro mi neniel povus vidi ghin. La Granda Muro konstruita en Ming-dinastio 6 futojn alta sin etendas orienten, sed ghi estas krucita de shoseo, sur kiu staras shtona plato kun chinaj ideogramoj “Interna Mongolio”. Sur vasta stepo
Dum vojagho mi ofte tendumis sur stepo au noktis en kamiona stacio. Mi esperis, ke en autuno mi atingos Shaanxi-provincon, kaj tial en printempo de la sekvanta jaro mi povos daurigi mian vojaghon al la okcidenta ekstremo de la Granda Muro. La celo de mia vojagho estis Leusa Altebenajho en nordokcidento de Chinio. La altebenajho ampleksas 300 mil kvadratajn kilometrojn. Tie staras sterilaj montoj kaj kushas malebenaj valoj. Antau kelkaj jarcentoj tie prosperis arboj, sed la ekspluatado de tero de multaj generacioj kaj longdaura trosekeco faris la lokon dezerta. En la seka sezono la tero estas malmola kiel shtono kaj en pluva sezono aperas multe da faukoj. La pluvokvanto estas tre malgranda, kiu tamen sufichas por disshiri la sterilajn kampojn kaj forportas la grundon. Kun tempopaso la malgrandaj fendoj farighis valoj. Tie oni loghas en kavernoj. Antikva muro – platformo por uzi poshtelefonon
La siberia ventego hurlis suden kaj chi tie la temperaturo subite mallevighis. Frostighis ankau la oletuboj kaj kamionoj devigite haltis sur la landshoseo n-ro 110. La trafiko paralizighis. La Granda Muro estas atestanto de la china historio. En la Ningxia-a Huj-nacia Autonoma Regiono mi preteriris Xingwuying-vilaghon. En tiu dezerta vilagho oni povas uzi poshtelefonon nur sur ruino de la Granda Muro. Tie motorciklantoj ligis VCD-diskon al kotshirmilo por servigi ghin kiel reflektoro. Mi trairis Internan Mongolion kaj dezerton Tenger kaj lau la Flava Rivero eniris en Gansu-provincon kaj turnis min norden. En la antikveco tie estis multe da fortikajhoj. Che la landshoseo n-ro 312 etendighas antikva Granda Muro kelke da mejloj longa. Rekonstruisto de la Granda Muro En Jiayu-pasejo mi renkontis s-ron Yang Yongfu, rekonstruanton de la Granda Muro de Ming-dinastio. Li diris al mi, ke li estas la unua chino, kiu ricevis licencon de la registaro rekonstrui parton de la Granda Muro cele profitadon. Li estas 40-jara. Antaue li estis kamparano. En la 80-aj jaroj li partoprenis rekonstruadon de alia parto de la Granda Muro, financitan de la registaro. Tiam li akiris sperton kaj poste li akiris investon de 120 mil usonaj dolaroj kaj dank’ al tio li sin ekokupis pri rekonstruo de parto de la Granda Muro proksime de la dezerto. Mia jhipo preteriris urbeton Subei kaj mi daurigis mian vojaghon sur la landshoseo n-ro 215 al Qinghai-provinco. Mi preteriris la okcidentan ekstremon de la Granda Muro konstruita de Han-dinastio kaj finis mian tutan vojaghon.
|
La
Granda Muro estas simbolo de Chinio. Multaj eksterlandanoj opinias,
ke ghi estas muro kontinua, sed fakte, en la norda parto de
Chinio staras diversaj muroj konstruitaj en malsamaj dinastioj;
char la chinoj kutime nomas ilin Granda Muro, tial tiuj antikvaj
konstruajhoj en diversaj partoj nomighas per unu sama vorto.
Mi komencis mian vojaghon autune de 2001. Mia jhipo kuris sur
shoseoj kun rikoltita greno sur si. “Pi! Pa!” Sorgo
kaj tritiko estis drashitaj sub la radoj de mia jhipo. Mi levis
mian kapon kaj vidis, ke la antikva muro alte pendas sur montosupro
kvazau rokaj miraghoj.
Mia jhipo kuris al Interna Mongolio. Sur kampoj de la norda
parto de Shanxi-provinco punktighas antikvaj fortikajhoj el
adoboj. Mi trairis multe da vilaghoj kaj preteriris antikvajn
murojn kaj alarm-turojn. Tie estas multe da altaj muroj kaj
fortikajhoj, kie siatempe garnizonis chinaj armeanoj.
Mia jhipo eniris en Internan Mongolion, kiu estas kompare alta
topografie. Mi haltigis mian auton sur senlima stepo che la
vesperigho. Estis frosta nokto. Sur la klara chielo brilis multe
da steloj. Noktomeze mia tendo estis subite prilumita. Mi tuj
sidighis, opiniante, ke kamiono kuris al mi, kaj post momento
mi sciis, ke la brila luno elrampis el la horizonto. La nokto
estis tiel silenta, ke mi povis audi ech mian korbatadon.
Printempe de 2002 mi daurigis mian vojaghon. Mi deziris post
kelka tempo atingi Gansu-provincon, la okcidentan ekstremon
de la Granda Muro de Han- kaj Ming-dinastioj. Mi veturis lau
la norda vojo. Mi deziris kiel eble plej rapide trairi Internan
Mongolion. Tute ekster mia atendo, sur la vasta stepo okazis
trafika shtopado.
|