Aprile de 1972 oni
elterigis bambuan sliparon "Milita Strategio de Sunzi"
en tombo de Han-dinastio(206 a.K.-220 p.K.) en Shandong-provinco
kaj konkludis, ke la autoro de tiu fama verko "Milita Strategio
de Sunzi" estas Sun Wu, generalo de Wu-regno en la historia
periodo Printempo kaj Autuno(770 a.K.-476 a.K.). Ghi estas rigardata
kiel plej kompleta verko pri milita teorio de antikva Chinio.
Ghi ne nur havas gravan signifon por militaj strategiistoj chinaj
kaj alilandaj, sed ankau estas multe uzata en decido de moderna
entreprenado kaj socia administrado.
Kaj plie la verko
enkorpigas la filozofian penson de dialektika materiismo.
De ermito al generalo
Sun Wu estas nomata
ankau Sunzi. Li naskighis ch. la jaro 535 a.K. en Qi-regno (la
hodiaua Shandong-provinco). Lia prapatro iam estis suvereno
de malgranda regno. Lia patro estis chefministro de Qi-regno.
La aristokrata familio donis al li bonan medion por lernado.
Li povis legi militajn verkojn malfacile troveblajn de ordinaraj
homoj. En lia infanagho militoj okazis chie en Chinio. Liaj
avo kaj patro estis eminentaj generaloj. Jam en sia infaneco
li propraokule vidis iujn batalojn, kiuj multe helpis elvolvi
lian talenton pri militaj aferoj.
Plenkreskinte, Sun
Wu sentis fortan antipation kontrau interna batalo de Qi-regno.
Tiam potencighis Wu-regno en la sudorienta parto de Chinio.
Sun opiniis, ke tie li povas prosperigi sian karieron kaj realigi
sian ambicion. Kiam li estis 18-jara, li forlasis Qi-regnon
kaj iris al Wu-regno, kie li disvolvis sian karieron, kaj post
lia morto oni enterigis lin en Wu-regno, tial historiistoj rigardas
lin Wu-regnano.
Atinginte Wu-regnon,
Sun Wu ekloghis antauurbe de la chefurbo de Wu-regno. Tie li
kulturis ghardenon, verkis milit-strategian verkon kaj petis
amikojn rekomendi lin al la suvereno.
En 512 a.K. dank'
al la ripetada rekomendo de la amikoj, la suvereno de Wu-regno
akceptis lin.
Sun Wu prezenis siajn
verkojn al la suvereno, kiu legis ghin kaj admiris lin. Tamen
li pensis: kvankam la verko estas konvinka, tamen chu ghi efikas
en la milito? La suvereno postulis, ke Sun Wu ekzercu liajn
180 palacajn knabinojn kaj per tio montru la utilon de sia verko.
Sun Wu nomumis du
palacajn knabinojn favoratajn de la suvereno trupestrinoj kaj
ordonis al ili gvidi la ekzercadon, dum Sun Wu mem plenumis
la militan leghon. Sun Wu staris sur komanda teraso, serioze
lautlegis postulojn por la ekzercado kaj klarigis la shlosilajn
punktojn. Chion aranghinte, li komencis bati tamburon por komenci
batalon, sed la palacaj knabinoj ne obeis la ordonon kaj laute
ridis. Pro tio la trupo malordighis. Lau regulo de la milita
legho Sun Wu senkapigis la du trupestrinojn malgrau firma opono
de la suvereno kaj nomumis aliajn du trupestrinoj por daurigi
la ekzercadon. Kiam Sun Wu denove batis tamburon, la formacio
estis bonorda. Li petis la suverenon revui. Kvankam la suvereno
perdis siajn amatajn virinojn, tamen li vidis, ke Su Wu estas
severa en la milita disciplino kaj sukcesinta en la ekzercado,
li do nomumis Sun Wu generalo.
Dank' al severa trejnado,
la milita kvalito de la armeo de Wu-regno evidente levighis.
En 506 a.K. gvidate de Sun Wu, la 30 mil bravaj militistoj de
Wu-regno veturis en boatoj kontrauflue de Yangzi-rivero por
ataki la potencan Chu-regnon (en la nuna Hubei-provinco). Survoje
Sun Wu ordonis ke la militistoj forlasu la boatojn por komenci
atakon sur la tero, char li pensis, ke la armeo de Chu, lerta
en batalo sur rivero, certe sin bone preparis por la defendo.
La armeo de Wu-regno gvidate de Sun Wu rapide sin trudis en
Chu-teritorion kaj surprize sturmis la 200 mil malamikajn soldatojn
kaj gajnis kompletan venkon. Sun Wu kreis brilan ekzemplon venki
multajn malamikojn per malmultaj militistoj. Post tio Wu-armeo
foje refoje venkis aliajn regnojn kaj fondis hegemonion. Oni
atribuis tion al Sun Wu.
Influo de la penso de Sun Wu
"Milita Strategio
de Sunzi" el 13 chapitroj kun 5 mil ideogramoj montras
ne nur la militan penson de Sun Wu, sed ankau lian filozofian
penson.
La milita penso de
Sun Wu odoras modestan materiismon kaj dialektikajn vidpunktojn.
Li emfazis, ke la venko kaj malvenko de la batalo ne estas deciditaj
de dioj nek de diabloj, sed de la politikaj, ekonomiaj, diplomatiaj,
militaj kaj naturaj kondichoj de la militantoj. Por prognozi
la rezulton de la milito oni devas analizi la supre menciitajn
kondichojn, kio montras lian modestan materiisman vidpunkton.
Li ne nur kredis, ke la mondo estas objektive ekzistanta, sed
ankau opiniis, ke chio en la mondo estas senchese shanghighanta.
Li emfazis, ke oni devas aktive krei kondichojn en la milito
kaj disvolvi sian iniciativon por akceli shanghighon de la rivalo
favoran al li mem. Tio montras, ke Sun Wu posedis vivecan dialektikon.
Ghuste dank' al tio, ke li resumis richan filozofian rezonon
en milita scienco, li okupis la pozicion same gravan, kiel tiu
de Konfuceo kaj Lauzi en la pensula rondo de la fina periodo
de Printempo kaj Autuno. Li estis rigardata kiel grava pensulo
en tiu historia periodo.
La milita teorio de
Sun Wu multe superis tiun en aliaj verkoj pri milita strategio
en la sama historia periodo. Li profunde influis la posteulojn
per sia eminenta studo. Kvankam en la moderna epoko estas multe
da novtipaj armiloj, diferencaj de la antikvaj, tamen la fundamenta
teorio kaj principoj de milito traktataj en la verko de Sun
Wu restis neshanghitaj. Pro tio lia verko estas alte taksata
de militaj strategiistoj chinaj kaj alilandaj, hodiauaj kaj
antikvaj. Sun Wu tenis sin serioza en la milito. Li diris en
la unua chapitro de la verko: "Milito estas grava afero
de la lando kaj koncernas la vivon kaj morton de la popolo,
ekziston kaj pereon de la lando, tial oni devas serioze konsideri
kaj studi ghin."
Mao Zedong alte taksis
la militajn regulojn de Sun Wu. Mao diris, ke tiuj reguloj estas
scienca vero. En 1990, kiam okazis Golfa Milito, usona generalo
aplikis iujn militajn principojn de Sun Wu, kiuj kontribuis
al la gajno de la milito. En la antauparolo de la angla versio
de "Milita Strategio de Sunzi" legighas: "La
penso de tiu china milita strategiisto antau 2500 jaroj estas
utila por studi la militon en la nuklea epoko."
"Milita Strategio
de Sunzi" estas aplikata ne nur en militaj aferoj, sed
ankau en aliaj kampoj de la socio kaj precipe en komerca entreprenado.
Japana entreprenisto diris: "Administri entreprenojn per
la milita strategio de Chinio estas pli efike kaj racie ol per
usonaj metodoj." Fama usona ekonomikisto diris: "Multaj
principoj kaj teorioj en 'Milita Strategio de Sunzi' estas valoraj
ech hodiau."