Modlajho el argilo

    Argila modlajho estas tradicia popola metiartajho. Oni miksas malmulte da kotonaj fibroj kun argilo kaj faras el ili diversajn figurojn. Sekiginte la modlajhojn en vento, oni ilin kolorigas kaj sur ili faras desegnojn.

    La historio de china argila modlado havas almenau 5 mil jarojn. Oni eltrovis multe da delikataj argilajhoj en ruino de Hongshan-kulturo, Liaoning-provinco. Inter ili estis modlajho de diina kapo. Ghi estas belkolora kun kvin versimilaj sensorganoj sur la vizagho kaj havas tipajn trajtojn de mongola homo en norda Chinio.

    En la sklava socio chinaj sklavoposedantoj kutime entombigis vivajn homojn kun la mortinto. En la periodo de Militantaj Regnoj (475-221 a.K.) oni anstatauigis la vivajn homojn per bakitaj argilaj figuroj, kiuj ghenerale estis 10-20 cm altaj. Che la Mauzaleo de la Unua Imperiestro (246-210 a.K. sur trono) de Qin-dinastio oni trovis argilajn soldatojn kaj chevalojn, samgrandajn kiel la vivaj.

    En Qin-dinastio kaj Han-dinastio (206 a.K.-220 p.K.) argila modlado multe progresis. La argilaj figuroj en Han-dinastio plejparte estis faritaj per modeloj. Ili, kun korpopartoj proporcie konvenaj, aspektas nature kaj versimile. Ili, pli bonaj ol tiuj en Qin-dinastio, forte elspiras etoson de la chiutaga vivo. Multaj argilaj figuroj en akrobatiko, dancado kaj rakontado montras, ke la arto jam maturighis en Han-dinastio. Oni elterigis argilajn figurojn en tombo de la Okcidenta Han-dinastio en Shandong-provinco. El tiuj 21figuroj estas 7 akrobatoj, 7 rigardantoj kaj 7 muzikludantoj. Ili chiuj estis metitaj sur ortangula tabulo. Ili estis faritaj simple kaj lerte kun charmaj koloroj. Ili formis gajan kaj varman scenon. La plej belaj argilaj dancistinaj figuroj estis elterigitaj en Baijiakou de Xi'an. Per siaj elasta tenigho, atenta mieno, flirtaj longaj manikoj kaj graciaj dancpashoj ili charmas chiujn rigardantojn. La rakont-kantaj figuroj elterigitaj en Tianhuishan, Chengdu, aspektas kontente kun dancaj movoj.

    En shtonkavernoj de Dunhuang, Gansu, konservighas multe da valoraj argilaj modlajhoj, faritaj de la 4-a jarcento ghis Qing-dinastio (1644-1911). En la nunaj 492 kavernoj trovighas almenau 5 mil koloraj modlajhoj, el kiuj 2415 estas bone konservataj.

    La modlistoj en Dunhuang asimilis bonajn trajtojn de la okcidenta kulturo surbaze de tiu de Han-dinastio. Tie la koloraj modlajhoj pompas sur muroj, ekranoj kaj plafonoj. La granda modlajho altas 33 m., dum la malgranda nur 10 cm. Per kolora troigo ili montras karakterojn de diversaj homoj. La koloroj de la modlajhoj, malsamaj pro diferenco de epokoj kaj naciecoj, harmonias kun tiuj de la proksimaj konstruajhoj kaj freskoj. Ili bone montras la nacian trajton de Chinio, kiu ofte kombinas pikturon kun skulpturo.

    Dank' al socia prospero en Tang-dinastio (618-907), la kolora modlado rapide disvolvighis, kaj naskighis multe da lertaj modlistoj kaj pentristoj. Ili ofte kunlaboris kolektive kaj perfektigis kombinon de la mieno kun spirito kaj levis la chinan koloran modladon al pli alta nivelo.

    Fine de la Norda Song-dinastio (960-1127) multaj artistoj migris suden, tial ili portis la arton al Hangzhou, chefurbo de la nova dinastio, t.e. Suda Song (1127-1279). Tiam en Hangzhou estis Infana Strato, kie oni sin okupis ekskluzive pri farado kaj vendado de argilaj modlajhoj.

    En Qing-dinastio naskighis multaj famaj argilaj modlistoj, kiuj apartenis al du skoloj, suda kaj norda. La suda skolo estis reprezentata de la argilaj figuroj de Huishan en Wuxi, Jiangsu-provinco, dum la norda skolo -- de majstro Zhang en Tianjin.

    La Huishan-aj argilaj figuroj aspektas krude kaj sane. Ili elspiras fortajn vilaghajn trajtojn de suda Chinio. La tieaj artistoj estas lertaj en kombino de skulptado kun reliefigo, tiel ke la bele vestitaj figuroj aspektas vigle kaj en mieno kaj en spirito. La argilaj infanoj de Huishan estas tre shatataj de la publiko pro sia grasa vizagho, afabla, naiva kaj serena mieno. Oni rigardas ilin simbolo de felicho kaj paco.

    La Huishan-aj argilaj modlajhoj plejparte estis antikvaj figuroj kaj ludiloj, kiaj longvivulo, feino, budho, militisto, infano kaj bestoj. Kun la socia evoluo oni nun faras ne nur tradiciajn, sed ankau aliajn homfigurojn, odorantajn epokan spiriton kaj trajtojn de diversaj nacioj.

    La koloraj modlajhoj en Tianjin disvolvighis fine de Qing-dinastio. Majstro Zhang Changlin (1826-1906) kaj liaj posteuloj faris argilajn modlajhojn en la dauro de pli ol 100 jaroj. La de li kaj liaj posteuloj faritaj homfiguroj estas versimilaj kaj tre viglaj. Ili, simple kaj elegante vestitaj, tre plachas al la rigardantoj. Zhang kaj liaj posteuloj heredis la pikturon kaj skulpturon de Tang-dinastio kaj precipe tiun de antikvaj belulinoj. La posteuloj de Zhang heredis la eminentan tradician arton kaj asimilis trajtojn de chinaj ludiloj kaj okcidentan skizadon, tiel ke iliaj metiartajhoj estas interesaj, viglaj kaj taugaj por aprecado.