Vilaghaj metiartajhoj de chininoj (II)

PAPERTONDAJhOJ

    La papertondajhoj au papertranchajhoj ofte vidighas sur fenestroj, plafono, terlito kaj pordoj en norda Chinio. En multaj lokoj de Chinio la knabinoj devas lerni brodi, teksi, tajli, tondi kaj tranchi jam de sia infanagho, tial tondiloj kaj papero estas ofte uzataj de ili. Oni opinias, ke la rafineco de papertondajhoj povas montri la saghecon kaj spritecon de la tondantaj knabinoj. En la vivo la knabinoj efektive rigardas papertondajhojn kiel esprimon de siaj sentoj.

    En Chinio estas multaj skoloj de papertondado, chiu kun siaj propraj trajtoj. Ghenerale la papertondajhoj en nordokcidenta Chinio estas simplaj kaj maldelikataj, tiuj en la chemaraj regionoj--delikataj kaj tiuj en suda Guangdong -- luksaj. Koncerne iliajn temojn, tiuj en Gansu, Shaanxi kaj Shanxi kaj tiuj faritaj de chinaj nacimalplimultanoj mjau-oj estas misteraj kaj primitivecaj. La de ili faritaj papertondajhoj kun figuroj de ranoj, serpentoj, fishoj, birdoj, drakoj kaj bestoj ofte imagigas pri bildoj sur koloraj ceramikajhoj kaj rokmuroj. La reciproka konfirmo de historiaj objektoj kaj tradiciaj papertondajhoj montras ilian komunan artan koncepton kaj formigan arton, tial la papertondajhoj havas ankau arkeologian valoron. Enhave ili, strikte rilataj al folkloroj, ne disighas de bondeziro al la vivo kaj generado. Tigra formo estas simbolo de vivolongigo. Papertondajhoj kun bildoj de arboj kaj cervokapo aludas protekton kaj daurigon de la vivo, dum la bildoj de fishoj, lotusfloroj, kalabasoj, drakoj, feniksoj kaj infano sur lotusfloro montras deziron pri nasko de multe da infanoj.

    La pli-ol-80-jara Ku Shulan estas ordinara kamparanino vivanta sur la Leusa Altebenajho en Shaanxi-provinco, nordokcidenta Chinio. En sia juna agho shi vivis malfacile, tamen shi, denaska optimistino, shatis kanton. Shi ofte kantante faris kampan laboron. Shi estas lerta ankau en papertondado kaj samvilaghanoj tre shatas shiajn verkojn. Pro tio shi sentis grandan ghojon. Aspiro al la bela vivo estas klare videbla sur shiaj papertondajhoj, kio estas ankau trajto de kamparaj artoj de Chinio. Ku loghas en ordinara kaverndomo en Shaanxi, kiun shi dekoris kiel domon de arto. Meze de la muro pendas bildo "Virino de Papertondado". Shi konigis: "Tio estas mi!" Shi eble ornamis eluzitan kartonan keston per paperpecoj superfluaj en papertondado. Shi eltondis grandan elektran lampon kaj sunon kiel simbolon de lumo. Shia materia vivo estas malfacila, tamen la spirita richa.

    La laborulinoj lertaj en papertondado estas certe kompetentaj en dom-mastrumado kaj bone fasonas vestojn por siaj familianoj. Su Lanhua ja estas tia virino. En la 4-jara agho shi faris papertondajhon el folioj de persimonoj kaj, 13-jara, shi famighis kiel lerta knabino. Nun shi, 85-jara, restas vestita bonorde kaj pure, kio facile rememorigas pri shia beleco en la juneco. Estas admirinda shia imagipovo. Shi chiam sukcese kaj ekzakte faras papertondajhojn. Shi konas multe da historiaj teatrajhoj. La de shi faritaj teatraj figuroj estas simplaj kaj versimilaj.

    Menciindaj estas papertondajhoj de chinaj nacimalplimultoj. Mi prenu tiujn de mjau-oj en Guizhou-provinco kiel ekzemplon. Ili estas ofte uzataj kiel modelo de brodajhoj, kiuj montras la antikvan kulturon kaj mitojn kaj legendojn de mjauoj. El ili klare troveblas legendoj similaj al tiuj de han-nacio. Tio montras ankau la reciprokan influon de mjau-oj kaj han-oj kaj la klanan devenon. Ghenerale la mjau-aj papertondajhoj estas viglaj kaj iom strangaj. Ili impresas mistere movite.