Same kiel tabuoj, preskau en chiuj lingvoj trovighas ankau eufemismo, char por eviti la tabuajn vortojn, oni nepre bezonas eufemismojn kiel anstatauon. Fakte, en mia artikolo pri tabuoj en la china lingvo, mi jam pli malpli traktis la temon pri eufemismo. Tamen eufemismoj estas uzataj ne nur por anstataui la evitindajn esprimojn, sed ankau por aliaj celoj.

    Por eviti la malfavorajn esprimojn, oni anstatauigas ilin per la favoraj. Ekz., por eviti la vorton "morto", oni aplikas ghian antonimon "longviveco". En la pasinta tempo chinoj kredis, ke la homa spirito ankorau vivas post la morto de la korpo, ili do tre atente zorgis pri sia postmorta vivo. Jam dum sia mezagho la richuloj kutime preparis por si mem mortovestajhojn, cherkon kaj tombon, kaj oni nomis ilin "porlongvivaj" vestajhoj, lignajho kaj kavo respektive.

    La antikva Chinio estis agrikultura lando, tial oni opiniis agrikulturon pli grava ol komerco, kaj la komercistoj estis rigardataj kiel profitavidaj homoj, kaj oni ne shatis rekte paroli au skribi pri mono kaj kreis eufemismon por ghi. Antikve, china monero estis farita el kupro en ronda formo kun kvadrata truo en la mezo por faciligi la kunligadon per shnuro, kaj oni humure donis al ghi la titolon "sinjoro de kvadrata truo". Foje, la majstro Konfuceo diris: "Mi neniam rifuzas instrui tiujn, kiuj volonte alportas al mi 'shu-xiu' (fasko da sekigitaj viando-pecoj) kiel pagon por la instruado." Poste, la vorto "shu-xiu" farighis eufemismo de salajro pagata al instruistoj. Alia tiuspeca sinonimo "run-bi" signifanta "humidigi la plumon", estas same kiel la Esperanta vorto "honorario" por verkisto, pentristo au kaligrafo. Nun anstatau tiuj du eufemismoj oni simple uzas la vortojn "salajro" au "pago".

    Interese estas, ke chinoj ofte uzas la vorton "floro" au "floro kaj saliko" por esprimi erotikajn aferojn. Ekz., se oni dirus, ke s-ro Ikso shatas "serchi floron kaj salikon", tio signifas, ke tiu s-ro frek-ventas bordelojn. Kaj la venerea malsano estis nomata "flor-salika malsano". Oni nomas dibocheman junulon "flora fraulo". Mirinde estas, ke la vorto "flora" estas iaokaze kunligita kun bonzo, por kiu dibochado ja estas absolute malpermesata lau la budhisma disciplino. Iu eminenta bonzo, kiu ofte faris budhismajn prelegojn, fakte estas dibochemulo. Li do estas titolita "flora bonzo".

    En la china lingvo multaj eufemismoj estas esprimataj per koloroj. En antikva china poeziajho au rakonto oni chiam figuris, ke junulinoj estas tiel charmaj kiel freshaj persikfloroj. Sekve, oni kreis la esprimon "persikflora" kiel pornografian eufemismon. Ekz., la agado pri la "flora" bonzo estas nomata "persikflora okazajho" kaj la rilata raportajho -- "persikflora novajho".

    La nigra koloro estas uzata por kontraulegha afero. Ekz., "nigra parolo" estas jhargono de friponoj au alispecaj fiuloj; "nigra varo" estas kontraulegha varo; "nigra socio" estas bando de kontrabandistoj, disvendistoj de narkotajhoj k.s.

    En la antikva Chinio la flava koloro estis rigardata kiel la plej solena koloro kaj ghi taugas por la plej majesta persono, nome, imperiestro. Nur li havis la rajton vesti sin per flava robo kaj lia dekreto skribita sur flava papero estis nomata "flava anonco". Sed nun tiu koloro perdis sian majestecon kaj farighis simbolo de pornografiajho. Tiu esprimo estis enkondukita el la angla lingvo, kiu nomas la jhurnalon kun pornografia enhavo "flava jhurnalo". En nia lando oni nomas la batalon kontrau pornografiaj eldonajhoj "kampanjo por forbalai la flavan koloron".

    La verda koloro estas tre shatata de la chinoj, char ghi simbolas vivon kaj estas signo de medi-protektado. Sed antikve la popolanoj el la plej malalta socitavolo, precipe la malliberuloj, estis devigitaj porti kaptukon el verda shtofo. Poste, legho difinis, ke la viroj, kiuj okupighas en bordeloj, devas porti verdan kaptukon au chapon. Rezulte, se iu viro, kies edzino havas alian amaton, kutime estis mokita kiel "ulo kun verda kaptuko" au "verd-chapulo". Sed nuntempe oni ne plu mokas tian edzon, kaj nomas la eksteredzecan amaton de la edzino "enmiksighinto". Estas raportite, ke la procento de eksgeedzigho kreskis chiujare en Chinio dum la lastaj jaroj. La apero de la "enmiksighinto" ne povas ne esti unu el ghiaj kauzoj.

    En la china lingvo eufemismo estas kreita ankau pro psikologia motivo por mildigi la vortojn, kiuj shajnas esti malagrablaj al la auskultantoj. Ekz., por eviti la vorton "blinda", oni kreis la eufemismon "lumomanka"; por "surda" estas la esprimo "orelo-nekonvena"; kaj idiotaj infanoj estas nomataj "infanoj kun malforta inteligenteco". Tiuj eufemismoj povas mildigi la malagrablajn sentojn de la handikapuloj kaj utili al ilia psikologia ekvilibro.

    De longe Chinio alte taksas etiketon, kaj multaj eufemismoj en la china lingvo estas aplikataj por etiketa celo au por esprimi ghentilecon au modestecon. Ekzemple, anstatau "via opinio" oni diras "via altvalora opinio", kaj anstatau "mia opinio" oni diras "mia humila opinio" au "neperfekta ideo". Pri ies verko oni ofte diras "lia granda verko", ech se la menciita verko estas nur mallonga kaj ordinara skribajho, dume pri sia propra verko oni kutime diras, ke lia verko estas "fusha skribajho", malgrau ke la verko estas altnivela.

    Tia sinhumiliga modesteco ofte kauzas miskomprenon de fremdlandanoj, kiuj ne kutimighas al tia esprimo por modesteco kaj rigardas ghin kiel hipokritecon. Estis iu china studento, kiu deziris studi en brita universitato. Kiam li unuafoje vizitis sian instruiston, li diris, ke liaj fakaj scioj ne estas profundaj kaj liaj atingoj ne kontentigaj, kaj petis la profesoron multe lin instrui kaj helpi. Sed tiuj modestaj vortoj ne plachis al la profesoro, char li opiniis ke tiu studento ne estas tauga. Poste li trovis, ke la studento estas talenta, kaj riprochis lin, kial li ne diris la veron.

    Ankau mia artikolo "Aludoj en la china lingvo" kauzis miskomprenon de s-ro Hans Fechler el Germanio. Li skribis al la redakcio de EPCh, ke tiun artikolon li tre shatas, sed mirinde estas por li, ke mi skribis che la fino, ke "tiu chi artikolo el mia plumo estas nur fusha skribajho." Li skribis, ke se la autoro estus skribinta tiujn vortojn che la komenco, li ne estus leganta ghin. Kial li legu ion, kion ech la autoro opinias "fushajho"?

    Tiuj faktoj montras, ke la diferenco inter la china kaj okcidenta kulturoj kaj tradicioj estas tre granda, kaj la interkomprenigho inter ambau flankoj ege ne sufichas. Ni esperantistoj devas pli energie labori por pli intensigi la interkomprenighon per nia lingvo Esperanto. Mi kore dankas s-ron Fechler pro lia varma letero kaj kredas, ke chi-foje li ne plu miskomprenos mian sincerecon.