|
 LOKANOJ
diris: "Dum la vojagho en Xinjiang nepre vizitu Kashi
kaj dum la vojagho en Kashi nepre vizitu Taxkorgan."
Do, ni
suden veturis de Hotan tra Kashi al Taxkorgan, la lasta stacio
de nia vojagho lau la Silka Vojo.
"KUNEKZISTU
KUN MUZTAGATA!"
La shoseo
de Kashi al Taxkorgan estas danghera, char la nove konstruitaj
shoseo-partoj facile detruighas de neghakvo de sur monto kaj
apude rokoj povas fali en ajna momento. Tamen survoje ni sate
ghuis la grandiozecon kaj majestecon de Pamiro: varias eroziitaj
sablomontoj kaj valoj, kontinuas krutajhoj, kaj sezona rivero
silente fluas tra vasta pashtejo. La montpinto Kongur 7719
m super la marnivelo kaj la montpinto Muztagata 7546 m super
la marnivelo imponas sub la chielo lazura. Nuboj shvebas che
ilia talio kaj negho glimas sur ilia supro. Muztagata estas
rigardata kiel dia monto kaj simbolo de fiero. Che adiauo
al amikoj foren vojaghontaj, la lokanoj kutime diras: "Kunekzistu
kun Muztagata!"
KONATIGhO
KUN TAGhIKOJ
La gubernia
urbo de Taxkorgan estas malgranda, sed ghia pashtejo vasta.
El ghiaj 27 mil loghantoj 84% estas taghikoj. Ili konsistigas
75% de la taghikoj en Chinio kaj la ceteraj loghas en suda
Xinjiang.
Antaulonge
mi audis, ke taghika pasanto lasas siajn objektojn chevoje
kun shtono sur ili, kaj poste neniu alia forprenos ilin; la
tiea malliberejo ekzistas nominale kaj restas vaka de multaj
jaroj, por la taghikoj seruro estas senutila...
En la sekvanta
mateno post nia alveno al la gubernia urbo ni renkontis taghikinojn,
kiuj balais straton. La chefstrato longa je 500-600 m, borderita
per altaj poploj, krucighas kun komerca strato. Virinoj portas
robon rughan au flavan kaj chapon kun eleganta brodajho. Chiuj
taghikinoj lertas en brodado jam de sia infanagho. Taghikaj
maljunulinoj kaj mezaghulinoj havas unu longan harplektajhon
sur la kapo, novaj edzinoj ?kvar kun blankaj butonoj kaj fraulinoj
-- kvar sen ornamajho.
Levighis
la suno kaj surstrate multighis iom post iom pasantoj. La
matena saluto estas plej intima por taghikoj. Ili salutas
chiam tre proksime, en agrable modulita tono. Ghenerale, viroj
reciprokas kison sur mano kaj virinoj -- sur la lipoj au vangoj;
junuloj kisas manplaton de maljunuloj kaj la lastaj -- la
frunton de la antauaj; rilate samaghulojn, virinoj kisas manon
de viroj kaj viroj metas sian manon sur la kapon de virinoj;
kaj pliaghaj virinoj kisas la vangon de junaj viroj.
ShTONA
URBO
La gubernia
urbo sidas sur altajho, probable por eveti inundon de la rivero
Taxkorgan en somero. Ne malproksime
de la urbo etendighas malaltajho plena de dispecigitaj tegoloj
kaj shtonoj. Lau rompitajhoj de muroj mi imagis, ke tio devas
esti la ruino de fama shtona urbo.
Konstruita
de taghikaj prauloj en Han-dinastio (206 a.K. -- 220 p.K.),
la shtona urbo estis chefurbo de la regno Qiepantuo. Laudire,
tiu shtona urbo estis rekonstruita en Qing-dinastio (1644-1911)
kun iom malpli granda areo kaj en ovala formo. Dank' al sia
solida bazo, la urbo restas sendifekta post multaj jarcentoj.
Ghi havas du partojn, kun po unu pordego en la kvar flankoj.
En la supra parto estis fuortoj kaj kreneloj kaj en la malsupra
palaco de regho, loghejoj de shtatoficistoj kaj templo de
budaismo. La urbomuroj plenas je fendoj, tra kiuj ni shajne
vidis heroajn taghikojn antau pli ol 1300 jaroj.
Irante
sur la stepo for de la urbo, ni returnis nin por rigardi la
urbon, kiu aspektis pli impona en la lumo de la subiranta
suno kaj super kiu kriis agloj kvazau shvebantaj jam kelkajn
jarcentojn.
NACIO
KIEL AGLO ShVEBANTA
Taghikoj
adoras aglon. En iliaj antikvaj legendoj aglo estas simbolo
de justeco; chiam, kiam bonkorulojn trafis danghero au malfelicho,
aglo aperis antau ili kaj sin oferis, por ke ili estu en paco.
En la tagoj, kiam ni estis inter taghikoj, ni chiam sentis
ekziston de aglo.
Tio estis
neforgesebla geedzigha ceremonio. Ghin cheestis preskau chiuj
loghantoj de la gubernia urbo. Dum la tuta nokto junulinoj
gaje tamburinis sub muziko ludata de maljunuloj per fluto.
La fluto kun tri truoj estis farita el flugila osto de aglo.
Chiuj junaj taghikoj scias ludi ghin. La maljunuloj flutis,
por ke la ceremonio farighu pli solena kaj la junuloj amuzighu
pli plezure.
Ekdancis
du junuloj en vesto kun desegno de aglaj flugiloj. Unu el
ili alte levis siajn brakojn kvazau aglo shvebanta kaj la
alia tremigis siajn shultrojn kvazau aglo svinganta siajn
flugilojn. Kiam ili levis
la kapon, ilia agla nazo distinge frapis niajn okulojn.
EN
TIZNAFU
Informighinte,
ke ni venis en Tiznafu el malproksima loko, maljunulo Roukayik
afable invitis nin en sian hejmon. Li alkondukis shafidon,
char lau la loka kutimo gastoj devas rigardi shafon buchotan.
Kun krucitaj kruroj ni sidis sur la terlito kaj auskultis
rakontojn pri taghikoj. Apud ni estis litkovriloj kaj matracoj
en stako alta je du metroj. Char gastoj kaj mastroj ofte babilas
ghis profunda nokto kaj tiam la lastaj certe ne lasas siajn
gastojn foriri, tial chiuj familioj havas sufiche da litkovriloj
kaj matracoj por eventuala uzo.
La shafajho
preparita surtablighis. La taghikaj viroj prenis tranchilon
de la talio kaj ektranchis la shafajhon, kvazau ili skulptus
artajhon. Ili metis antau nin shafvostan grasajhon kaj shafhepaton,
kiuj lau ili estas la plej bonaj partoj por gastoj.
La maljunulo
kaj liaj du filoj loghas kune, char taghikoj kutime vivas
en granda familio. La chambroj de liaj filoj estas en alia
flanko. La domo en tipa taghika stilo ne havas fenestron,
nur kun luko. Meze de la domo staras granda forno destinita
por rosti kukojn kaj hejti la domon. Chirkaue
estas teraso alta je 0.5 m, kiu servas kiel manghotablo.
AL
PAKISTANO
En Taxkorgan
ofte videblas pakistananoj, char la loko distancas de la landlimo
inter Chinio kaj Pakistano je nur iom pli ol cent kilometroj.
La dogano Hongqilafu, la lasta che la suda brancho de la Silka
Vojo en Chinio, sidas en la loko 5 100 m super la marnivelo.
Ambauflanke
de la china-pakistana shoseo al la dogano allogas nemalmultaj
historiaj restajhoj: che rivero sur herbejo proksime de la
shoseo staras nove riparita postiljona stacio kun ronda tegmento;
kaj che monto aliflanke de la shoseo kushas ruino de la kanalo
Parhad-Xilin. Lau historia libro, tiu pli-ol-mil-jara kanalo
80 km longa estis la plej granda akvoutiliga konstruo en la
loko; la fortreso Princino renomighis pro sia legenda koloro,
sed ni ne havis shancon ghui ghin pro malfacila trafiko.
Che la
montpasejo Hongqilafu hurlas frosta vento, tuj apude staras
neghmontoj, ambauflanke de la limshtono postenas gardostarantoj
ege afablaj. Ili neniam rifuzas inviton al kuna fotado. La
veturiloj pasontaj tra la landlimo lauvice atendas kontroladon
antau la posteno. Pakistanaj komercistoj venas en Chinion
ofte en lundo kaj vendredo. Kelkfoje ili veturas per charo.
Shajnas
al ni, ke tie la vojo atingas sian finon, sed efektive ghi
etendighas foren, al Centra kaj Suda Azio kaj ech al pli malproksimaj
landoj. Ghi ankau kondukas al la venonta jarcento, kunligante
la hierauon kaj morgauon kaj la kulturojn de la Oriento kaj
Okcidento.
|
