|
Kvieta
Ejne. Kiam ni atingis tiun urbeton je 400 km nordoriente de
Jiuquan, jam noktighis.
Antau 2000
jaroj Ejne nomighis Juyan(Ghjujan). Ghi, najbare de Mongolio
en la nordo kaj de la dezerto Badin Jaran en la oriento kaj
okcidento, estis nepra pasejo por la hunoj en ilia sudenmilitirado.
Por malhelpi la hunojn imperiestro Wudi de la okcidenta Han-dinastio
(206 a.K--25 p.K.) starigis urbeton tie kaj konstruigis murojn
por defendi Jiuquan. Tial Juyan farighis loko strategie grava
sur la Silka Vojo.
BAMBUAJ
KAJ LIGNAJ SLIPOJ
 La
antikvaj konstruajhoj antau longe estis englutitaj de flusablo
kaj Ejne farighis preskau senlima dezerto. Ghuste tie estis
iam elterigitaj pli ol 30000 bambuaj kaj lignaj slipoj faritaj
en Han-dinastio (206a.K.--220p.K).
Antikvaj
chinoj skribis per peniko sur bambuaj kaj lignaj slipoj. La
slipoj, elterigitaj en Juyan, povas esti rigardataj kiel kronologia
materialo de Han-dinastio. Ili konigas la gravajn aferojn
okazintajn inter 102 a.K. kaj 30 p.K. kaj ampleksas aritmetikon,
medicinon, almanakon, takson de glavoj kaj spadoj, nomumon
de shtatoficistoj, dekreton pri aresto de fughintaj krimuloj,
garnizonan kontrakton ktp. Estas iu slipo, kiu prezentas multajn
postiljonajn staciojn inter Chang'an kaj zhangye. Oni povas
rigardi ghin kiel gvidlibron por ekskursi sur la Silka Vojo.
Sur iuj aliaj slipoj legighas jughafero de estro de iu garnizona
stacio kaj ordinara vilaghano: "Staciestro dungis vilaghanon
por vendi siajn fishojn lau interkonsento: Se la vilaghano
vendos 5000 fishojn kaj donos 400000 monerojn al la estro,
do la estro rekompencos lin per unu virbovo kaj 2700 litroj
da greno. Sed la vilaghano, akirinte malpli ol 400000 monerojn,
vendis la bovon kaj tiamaniere havigis al si entute 320000
monerojn. Li donis al la estro la monsumon kaj promesis, ke
la resta parto de la shuldo estos kovrita per 2000 litroj
da greno, akirotaj de lia filo en fishado por la estro. La
estro devus redoni 20000 monerojn al la vilaghano lau la konto,
sed li denuncis, ke la vilaghano vendis lian bovon. Post jughado
la guberniestro kondamnis, ke la staciestro nejuste traktis
la aferon."
Sur chiu
slipo legighas antikva rakonto interesa kaj pensiga.
JUYAN-LAGO
En Ejne-gubernio
fluas rivero, kiu fontas el Qilian-montaro kaj enfluas en
Juyan-lagon. La lago estis unu el la plej grandaj kaj belaj
lagoj en nordokicidenta Chinio en la antikveco. Ghi nomighis
ankau Cigna Lago pro tio, ke che la lago blankis fragmitaj
floroj kaj sur ghi naghis amaso da sovaghaj anasoj kaj blankaj
cignoj.
Nia auto
kuregis al la lago. Sur la senlima Gobio kirlighis forte vento,
kiu dauris longe. Tio rememorigis min pri la verso de antikva
chino: " Kolonas vento en dezerto." Rigardante malproksimen,
mi vidis bluan lagon, sur kiu konturighis kelkaj insuletoj.
Mi pensis, ke eble tie estas Juyan-lago. Sed kiam la auto
atingis la lokon, mi vidis tie nenion. La lago jam antau longe
sekighis kaj la jhus vidita estis nur miragho.
Ni iris
sur ardanta dezerto. Nia chicherono diris, ke en la lastaj
multaj jaroj la rivero ofte chesis flui kaj tie raris pluvo.
En somero la temperaturo de la tera surfaco iam atingas 70
C kaj la jara vaporighkvanto estas 3700 mm. tial la bela Cigna
Lago povas esti vidita nur en la antikvaj verkoj.
EN
MONOGLA FAMILIO
Ejne-gubernio
estas loghloko de mongoloj, kies pliparto loghas en la gubernia
urbeto, dum la pashtistoj loghas dise. Ni atingis la gubernion
en la tago, Kiam ekfunkciis la doganejo Chake che la landlimo
inter Chinio kaj Mongolio. En tiu sezono oni kolektis cistanchojn,
kaj la pashtistoj plejparte ne estis hejme. Cistanchoj estas
parazita planto sur radikoj de reaumurioj.Ghi, medicinajho,
estas efika por kuraco de sterileco. Oni nomas ghin dezerta
ginsengo pro ghia tonnikeco. En la antikveco la hujhe-aj virinoj
kutimis plekti chapelon el radikoj de reaumurioj... Chiuprintempe
la pashtistoj rajdas sur kameloj al dezerta profundo por kolekti
cistanchojn. Ili tie laboras 30-40 tagojn.
En eufrata
poplaro (Populus diversifolia) ni vidis blankan jurton kaj
eniris ghin. En ghi estis 10-jara knabo.
"Chu
via patro iris kolekti cistanchojn?" mi demandis.
Li kapneis.
"Kie
estas kaproj de via familio? Mi volas foti ilin." Li
kapneis refoje.
Kiam ni
ne sciis kion fari, revenis lia patro rajdante sur azeno.
Li estas kuracisto. La knabo kuris al sia patro kaj diris
ion al li en la mongola lingvo. Li surazenighis, petole ridis
al ni kaj forrajdis. Post nelonge venis centoj da kaproj pelataj
de la knabo.
"Brava
vi estas, knabo!" mi laudis.
"Mia
nomo estas Wulamusai," li laute diris en han-lingvo.
"Ho,
Wulamusai, chu vi bone lernas?"
"Kompreneble,"
li respondis kun rideto.
"Chu
eminente?"
"Jes..."
Samkiel
aliaj familioj en la gubernio, ankau la familio de Wulamusai
estas posteuloj de la mongola tribo Tuerhute. En la 17-a jc
por eviti anekson fare de alia tribo iliaj antauuloj migris
okcidenten al la baseno de Volgo. Ili revenis tien en la 18-a
jc, kiam la registaro de Qing-dinastio donacis al ili la lokon
Ejne kiel pashtejon.
SOLECA
KAMELIDO
Por foti
la kurbajn kaj belajn kornojn de kapro mi iris en kvietan
angulon, sed tie mi vidis blankan kamelidon, kiu kushis ekster
kaprostalo, auskultante mekadon de kaproj. Audinte mian pashbruon,
ghi turnis la kapon kaj rigardis min per paro da nigraj okuloj.
Tiumonente mi rimarkis, kiel kvieta kaj soleca ghi estas.
"Wulamusai,
kie estas ghia patrino?" mi demandis.
"Sur
dezerto."
"Ho,
la kamelido ja estas tre malgranda."
"Ghi
povas manghi herbojn. Por vidi sian patrinon ghi iras al la
dezerto chiutage, temen ghi ne kuraghas iri malproksimen,
kaj kiam ghi soifas, ghi revenas hejmen por trinki akvon."
Audinte
tion, mi rememoris iun rakonton: Foje en sabloshtormo terurita
bredita kamelo kuregis. ghi frapis sin sur shtonon kaj svenis.
Flusablo shtopis ghiajn naztruojn kaj ghi mortis de sufokigho.
El tio montrighis, ke ghi jam perdis la kapablon vivi en dezerto,
alie ghi ne estus terurita.
La amo
de kamelino estas profunda kaj diskreta. Oni diris, ke post
akusho en la dezerto la patrino-kamelino ekiras nur post kiam
la kamelisto metas ghian novnaskiton sur ghian dorson. Se
la novnaskito mortis, ghi plue portas sian idon kelkan distancon.
Se la kamelido naskighis hejme, la kamelino restas che sia
ido por protekti ghin. Post kelkaj monatoj la kamelino eliras
matene kaj revenas verpere. Kiam la kamelido ellernis manghi
herbojn, la patrino iras al dezerto. En la komenco ghi revenas
hejmen por rigardi sian idon post du-sep tagoj kaj post tio
ghi ne plu revenas hejmen antau la vintra komenco.
Soleco
pelas la kamelidon al la dezerto, por ke chi tiu serchu sian
patrinon, dum la dezerto dotas ghin per eminentaj kapabloj.
Historia libro notas: "En la Nordokcidento estas loko
cent kilometrojn vasta, kiun ofte atakas flusablo. Nur maljunaj
kameloj antausentas ventegon. Tiam la kameloj antausentas
ventegon. Tiam la kameloj kolektighas kaj kashas siajn bushon
kaj nazon en sablon kaj la homoj vualas siajn bushon kaj nazon
per felto. Vento atakas tre rapide. Sen singardemo certe okazas
danghero... En dezerto regas trosekeco. La kameloj, kapablaj
elteni malsaton kaj soifon, povas trovi akvofonton portante
sian mastron. Kiam ili piedbatas teron, tiam oni povas trovi
akvon post fosado che la loko." Antikvuloj diris: "Sabla
tavolo estas profunda unu metron. Sur ghi chevaloj ne povas
piediri." Siatempe karavanoj trairis la senliman Gobion
per kameloj. En neghshtormo la kameloj kushighis en rondon.
Oni metis felton sur la rondon kaj eniris ghin por ripozi.
Ejne estas
loko fama pro abundo da kameloj. Dum nia vizito mi plurfoje
vidis kamelojn, sed mi ne sciis, kiu el ili estas la patrino
de la blanka kamelido.
LARMOJ
DE EUFRATAJ POPLOJ
En iu ardanta
tago ni iris sub altan eufratan poplon kaj tuj eksentis agrablan
malvarmeton. Ghi, kun agho de proksimume mil jaroj, abundas
je folioj kaj branchoj. Pro troa maljuneco ghia shelo krevis
kaj la malklaraj larmoj jam koagulighis. Tiu maljuna arbo
estas 27 m alta kaj tiel dika, ke ghin ne povas brakumi ses
personoj.
Proksime
kreskas neniu arbo, escepte de la maljuna. Ghi silente gardas
la senliman dezerton sen grumblo kaj bedauro. Homoj tamen
bedauras foje refoje antau ghi. Ili genue preghas antau ghi,
pendiginte silkrubandojn kaj flagojn kun preghteksto en la
mongola lingvo sur ghiaj branchoj por pardonpeto por siaj
antauuloj.
Antau 200
jaroj turhute-oj venis tien, kie prosperis primitiva arbaro.
Opiniante, ke la arbaro malhelpas ilin en pashtado, ili forbruligis
ghin. Post tri jaroj, kiam ili revenis, tie restis nur tiu
maljuna arbo. La turbute-oj korshirighis. Ili genuighis antau
la maljuna arbo, prenante ghin kiel dian arbon.
La naturo
ne senkulpigis la homan nesciadon. La tero krevis pro sunrostado.
Furioza vento forportis teron. Degeneris la stepo, sekighis
la lago kaj malaperis arbaroj peco post peco. Tie ni vidis,
ke la forvelkintaj eufrataj poploj aspektas kiel nigraj skeletoj.
Ili klinighis chiuflanken, tamen ne falis teren, obstine levante
supren siajn brakojn kaj korpon, kvazau ili kondamnus la homan
maljustecon. Ili estas la vera spirito de la eufrataj poploj,
kiuj neniam cedos al la Morto.
Oni diris,
ke nun en la mondo restas nur tri grandaj eufrataj poplaroj.
Unu el ili estas en Ejne. El la tieaj 110000 kvadrataj kilometroj
nur 200 estas kovritaj de eufrataj poploj, kiuj protektas
pli ol 10 milojn da loghantoj kaj kontraustaras la dezerton
de pli ol 70000 kvadrataj kilometroj. Vintre, en la dezerto
vidighas neniu herbo. Tiam la folioj de eufrataj poploj farighas
nutrajho de la kaproj. Chi tie la pashtistoj nomas la eufratan
poplaron aera pashtejo. Ili fiksloghas en la poplaro. Kiam
maljunaj arboj falis, oni faras el ili barilon por sia korto.
Kiam la eufrataj poploj kavighis, oni uzas ilin kiel ujon
por teni objektojn, neniel damaghante ilin.
"Chu
vi scias, kial la eufrataj poploj larmas?" mi demandis
la knabon.
"Ili
sentas doloron pro vundo."
|
