|
 Kolektinte
akvon el malgrandaj fluoj sur la Qinghai-Tibeta Altebenajho,
la Flava Rivero farighis sufiche largha antau la Silka Vojo.
En la antikveco,
kiam komercistoj venkis chiujn malfacilojn kaj atingis la
Flavan Riveron kun akvo brue plaudanta kontrau la bodaj krutajhoj
baris la vojon al la vojaghantoj.
ANTIKVAJ
PRAMEJOJ CHE LA RIVERO
Por transiri
la riveron oni konstruis sennombrajn pramejojn che la Flava
Rivero en la antikveco. Multaj turistoj, interesataj de la
Silka Vojo, kun granda scivolemo serchis ilin. Estas noto,
ke en Gansu-provinco estis la pramejoj Jinchengjin, Jincheng,
Linjin k.a. Tamen, chiuj antikvaj pramejoj malaperis en la
historio.
Jam en
la Okcidenta Han-dinastio (206 a.K. -- 25 p.K.) ekfunkciis
la pramejo Jincheng. En 81 a.K. la kortego de la dinastio
starigis la prefektujon Jin-cheng en la nuna Xigu-distrikto
de Lanzhou kaj la pramejo trovighis che la bordo de la Flava
Rivero. En 50 a.K. ch. dekmilo da militistoj-rajdistoj de
la dinastio transiris la riveron tie. Nun la pramejo estas
anstatauigita per pontoj shoseaj kaj fervoja super la rivero.
Jinchengjin
situis proksime de la nuna Fervoja Ponto super la Flava Rivero
en Lanzhou. Jam antau 1400 jaroj tie trovighis pramejo. La
prefektujo eknomighis Lanzhou en la 7-a jc. kaj sekve de tio,
la pramejo Jinchengjin farighis aparte grava por iri al la
okcident-aziaj landoj de la meza kaj malsupta basenoj de la
Flava Rivero. Multaj gravaj diplomatoj, bonzoj, komercistoj
kaj turistoj kaj regantoj de la okcident-aziaj landoj transiris
la riveron per la pramejo por iri al la chefurbo de Chinio
au al la okcident-aziaj landoj. Antau la finkonstruigho de
la Fervoja Ponto super la Flava Rivero ghi estis grava pramejo
che la Silka Vojo.
En Gansu-provinco
estis alia fama pramejo Linjin. Ghi estis superakvita en 1969
pro ekfunciado de akvokonservejoj. Nun tie videblas la sola
malgranda monto che la antikva pramejo.
PONTOJ
SUPER LA FLAVA RIVERO
En longa
tempo oni transiris la riveron chefe per lignaj boatoj kaj
shafledaj flosoj. Nur en la mezo de la 12-a jc. konstruighis
la plej frua flosponto super la rivero proksime de Jinchengjin,
t.e. la ponto Zhenyuan. Oni starigis 4 gigantajn ferajn fostojn
ambauborde de la rivero, al kiuj ligighis 6 dikaj kabloj,
chiu 400 m longa, paralele enakvigis 24 shipojn kunligitajn
per shnurego kaj fiksis ilin al la kabloj. Sur la shipoj oni
sternis tabuloj. La flosponto estis malkonstruita chiujare
antau la inunda sezono kaj rivera galciigho. Rezulte de tio,
oni povis uzi la ponton nur kelkajn monatojn chiujare. Tamen
tia ponto funkciis 530 jarojn.
Super la
Flava Rivero aperis fera ponto en la komenco de la 18-a jc.
Tiam la registaro de Qing- dinastio asignis 366 milojn da
taleoj da arghento kaj konstruigis en pli ol 3 jaroj feran
ponton en la loko de la antikva ponto Zhenyuan. La fera ponto
longis 250 m kaj larghis 8 m. Kun planko el dikaj feraj platoj
ghi estas 5-spana kaj 4-piliera kaj povas elteni sharghon
de 8 tunoj. Oni nomas ghin la Unua Ponto super la Flava Rivero.
En la 50-aj
jaroj oni faris riparadon al la ponto, pliigis ghiajn arkajn
shtalajn subtenilojn kaj asfaltis ghin. Poste, la magistrato
konstruigis shosean ponton proksime de ghi. Post tio la fera
ponto, shajnas, funkcias ne plu kiel trafikilo, sed chefe
kiel historia objekto.
Oni diris,
ke nun super la Flava Rivero estas entute pli ol 60 shoseaj
kaj fervojaj pontoj. Sole en Lanzhou estas 17 tiuspecaj pontoj.
SHAFLEDA
FLOSO
Shafleda
floso iam funkciis kiel chfa veturilo por transiri la flavan
Riveron. Tamen, post apero de ponto super la rivero la shafledaj
flosoj rolis ne tiel grave kiel antaue. Nun nur en la turismaj
lokoj en la supra baseno de la rivero oni povas vidi shafledajn
flosojn, kiuj servas speciale por distrigho de la turistoj.
Foje, mi
venis al la bordo de la rivero. Tie mi vidis, ke maljuna flosisto
per oleita fadeno ligfermas la aperturon de shafleda floso.
Mi kaj aliaj surpashis la floson por sperti la flosadon sur
la Flava Rivero. Fakte, tiam estis seka sezono kaj la akvo
ne estis profunda, nek torenta. Malgrau
tio, sur la floso ni sentis timenton kaj ne kuraghis nin movi.
La flosisto
diris al mi, ke floso povas esti farita kaj el shafledo kaj
el bovledo. Por fari floson oni devas senharigi tutan shaffelon
kaj tani ghin, poste oni vershas iom da oleo sur ghian reverson
por ke la ledo farighu pli daurema. Oni devas firme ligfermi
la aperturojn che la kvar membroj kaj fari malgrandan truon
al kruro por ke oni tra ghi enblovu aeron en shafleda sako.
Kun pufigita shafleda sako lerta naghisto povas sekure transiri
la Flavan Riveron.
Por fari
shafledan floson oni devas per shnuro ligi la preparitajn
shafledajn sakojn al ligna framo. Granda floso konsistas maksimume
el 600 tiajn sakoj kaj la malgranda el dekkelkaj. Granda shafleda
floso, samkiel granda shipo, povas transporti chiufoje ch.
30 tunojn da varoj je rapido de pli ol 200 km tage, kelkoble
pli ol kamela karavano. Multaj lokaj produktajhoj de Lanzhou
siatempe transportighis tiamaniere al la malsupra baseno de
la Flava Rivero.
LA
HIDROELEKTREJO LIUJIAXIA
Liujiaxia
estas la unua hidroelektejo de Chinio che la Flava Rivero.
Ghia granda digo situas sudokcidente de Lanzhou je pli ol
70 km, en la sino de la montaro.
La hidroelektrejo,
konstruita en la 60-aj jaroj, estas destinita chefe por elektro-produktado,
kaj krome, ankau por irigaciado, fishbredado kaj gardado kontrau
inunda kaj glacia katastrofoj. La fabrikdomo situas duone
sub la digo kaj duone en kaverno, t.e. subtera shtona urbeto
kun areo de 200000 kvadrataj metroj sub la riverujo je 50
m. Per lifto mi descendis 174 metrojn kaj atingis la domon,
kie laboris 4 generatoraroj kaj la alia estis riparata. La
centra regadejo superregas la tutan fabrikon pere de laborstalon,
industria televizio, komunikaj aparatoj kaj aliaj automataj
instatajhoj. La fabrika pordego povas hermetike fermighi en
ajna tempo. Ech kiam akvo inundas la supron de la digo, nur
se la pordego estas fermita, la fabriko estas tute ekster
danghero kaj la elektra produktado neniom malhelpita.
Liujiaxia
estas la unua granda hidroelektrejo che la Flava Rivero. Ghia
jara elektra produktokvanto estas 5.7 miliardoj da kWh. Ghi
povas konservi 5.7 miliardojn da kubmetrojn da kubmetroj da
akvo.
Dank' al
la granda digo de Liujiaxia, formighis granda akvo-konservejo,
kiu ludas gravan rolon por reguligi la akvokvanton de la Flava
Rivero en ghia malsupra baseno. Ghi gardas Lanzhou kontrau
inundo, garantias normalan produktadon de la elektrejoj en
la malsupra baseno de la Flava Rivero ech en la seka sezono
kaj liveras akvon por irigacio en la provinco Gansu kaj autonomaj
regionoj Ningxia kaj Interna Mongolio. Nun 85% de la kampoj
en la malsupra baseno de la Flava Rivero estas irigaciataj.
Dank' al ghia reguligo, la regiono en Ningxia kaj Interna
Mongolio, kiun trafluas la Flava Rivero je centoj da kilometroj,
estas liberigita el detruado de glacia katastrofo kaj finighis
la historio, en kiu oni forigis glacion per bombardo. Kompreneble,
tiu akvobredejo kun areo de 130 kvadrataj kilometroj donas
rimarkindan ekonomian efikon.
BINGLING-TEMPLO
Forlasinte
Liujiaxia, mi daurigis mian vojaghon per plezurshipo pli ol
2 horojn kaj vidis Bingling- templon, faman shtonkavernaron
che la Flava Rivero. Mi elshipighis kaj piediris al la templo.
Prezentighis antau miaj okuloj
statuo de Budho 27 m alta, kun supra parto el shtono kaj la
malsupra el argilo. Ghi aspektas tre vigle malgrau la mil-jara
erozio. Ghi, kun mieno ghoja kaj busho iomete malfermita,
kvazau predikas al la rigardantoj budhismajn sutrojn kaj misteron
de la budha paradizo.
Mi proksimighis
al la shonkavernaro kaj vidis, ke la plurtavolaj kavernoj
densas kiel chelaro kaj la budhaj statuoj brilas en la sunlumo.
Mi grmipis
lau la shtonaj shtupoj kaj lignaj viaduktoj kaj pririgardis
la budhajn statuojn sur la krutajho. Tie estas multe da nichoj,
skultptajhoj kaj freskoj faritaj de la 4-a ghis la 19-a jc.
Nun tie restas 183 nichoj, 694 shtonaj kaj 82 argilaj statuoj
kaj 900 kvadrataj metroj da freskoj, kiuj chiuj trovighas
sur rokmuro 200 m longa kaj 60 m alta.
Bingling-templo
distingighas per granda nombro da shtonaj skulptajhoj kaj
reliefoj. En la mezo de la chfa halo de kaverno n-ro 3 staras
shtona pagodo 2.27 m alta kun mil reliefigitaj budhaj statuoj.
Ghi nomighas Mil-budha Pagodo. Ekster la shtonkavernoj vidighas
ankau grandaj kaj malgrandaj pagodoj el shtono, tomboj de
eminentaj budhistoj. La reliefoj plejparte estis faritaj de
la dischiploj de majstroj antau au post ties morto.
La nomo
Bingling-templo shanghighis plurfoje en la histrio. La nuna
nomo aperis en la 14-a jc. Bingling estas tibetlingva vorto
kun signifo "sidejo de 100 miloj da budhoj". La
templo estis kaj estas alte taksata de la budhistoj, artistoj,
historiistoj kaj arkeologoj.
|
