Yunnan-provinco
kun kompleksaj terformo kaj klimato situas che la sudokcidenta
landlimo de Chinio. Ghia meza parto, en kiu charmas ghia chefurbo
Kunming konata kiel "Printempa Urbo", tutjare ghuas
printempajn mildecon kaj belecon. La provinco richas je vegetajhoj
tropikaj, subtropikaj, mezvarm- kaj malvarmzonaj, pro kio ghi
estas nomata "trezorejo de vegetajhoj".
La arbara areo de Yunnan estas relative
granda. Tie kreskas la valoraj arboj metasekvojoj (Metasequoia
glyptostroboides), tektonoj, palisandroj, kamforarboj ktp.
En tieaj arbaroj ankau produktighas multaj valoraj drogoj, kiaj
pseudoginsengo, mosko, cervaj junkornoj kaj vegetalaj raupoj (Cordyceps
sinensis). La chefaj grenoj tie produktataj estas rizo, maizo
kaj tritiko, kaj rizo estas dufoje rikoltata chiujare. La tieaj
ekonomiaj plantoj estas teo, kanabo, kotono, ternuksoj, tabako,
sukerkanoj ktp. En la sudo de la provinco produktighas ankau kafo,
ananasoj, bananoj ktp.
Yunnan
estas ankau mondo de floroj. La ondanta montaro chirkau Dali en
la nordo de la provinco estas floraj montoj. Nemalmultaj familioj
konkure metas la florvazojn antau siaj pordoj por formi floran
"monteton", en konkuro de familio kun familio kaj de
strato kun strato. Tieaj floroj estas tre multspecaj kaj la plej
bonaj kamelioj, famaj en Chinio, devenis de Dali. Hodiau tie ankorau
trovighas kamelioj de centoj da jaroj. Sur iu monto kreskas kamelio
kun folioj similaj al tiuj de cinamarbo, alta je 16 metroj kun
diametro de 40 centimetroj. Chiujare, antau kaj post la Printempa
Festo, ghi portas milojn kaj milojn da rozkoloraj floroj grandaj
kiel bovloj. La sovaghaj kamelioj kreskas chie sur la montoj.
Yunnan havas areon de 390 mil kvadrataj kilometroj kaj ch. 15
mil specojn da altklasaj vegatajhoj, ch. duono de tiuj de Chinio.
Tre richa estas tie la fonto de la sovaghaj kaj duonsovaghaj vegetajhoj.
Oni ofte dividas la vegetajhojn en amelajn,
oleajn, aromajhajn, medikamentajn vegetajhojn ktp. La plej ofte
menciitaj amelaj vegetajhoj estas rizo, tritiko, maizo, sorgo,
taro, batato kaj manioko. Chu vi scias, ke amelo trovighas en
la trunko de iuj arboj? En la suda parto de Yunnan trovighas tiaj
amelaj vegetajhoj, kiaj fishvosto-palmoj (Caryota ochlandra)
kaj glata areko (Arenga pinnata). Malsata vojaghanto, kiu
perdis la orientighon en arbaro kaj ne kunportas manghajhon, povas
dehaki parton de trunko de tiuj arboj kaj ghin rosti kun shelo
por manghi. El la floroj de tiuj vegetajhoj oni ankau povas produkti
sukeron. Ekz., el la likvajho elfluinta el la floroj de unu glata
areko oni povas produkti 10 ghis ch. 50 kilogramojn da sukero.
En Yunnan kreskas speciala olea vegetajho
- olea kamelio kun rughaj floroj. Tiuj arboj havas rughajn au
rozkolorajn florojn kaj densajn branchetojn kaj verdajn foliojn
tutjare. Tia arbo kaj la fama kamelio de Yunnan estas fratinoj
el sama familio. En Yunnan kreskas pli ol 100 specoj da kamelioj
kun relative grandaj charmaj floroj multpetalaj kaj folioj pli
grandaj ol la ordinaraj. Tial, ili estas rigardataj kiel trezoroj
en ghardenoj en- kaj eksterlandaj. La frukto de la rughfloraj
oleaj kamelioj estas grandaj kun multe da oleo. Tie estas granda
olea kamelio vivanta jam ch. 200-300 jarojn. Ghi povas produkti
ch. 50 kilogramojn da oleo chiujare. Tie kreskas ankau alia olea
vegetajho kun fruktoj similaj al malgrandaj kalabasoj. Oni nomas
ilin oleaj kalabasoj. Iliaj kernoj povas facile bruli. Tiaj oleaj
kalabasoj pli-ol-sesdek-pocente konsistas el oleo.
Estas
prave, ke iuj nomas Yunnan loko de aroma oleo.
Tie trovighas ia arbedo, el kies folioj
povas distilighi per akvo aroma oleo nomata Dongmai-oleo. La pura
oleo kaj ekstrakto el lapa sausureo (Saussurea lappa) havas
bonodoron de animalaj aromajhoj. Alia ekzemplo, natura kamforo
ordinare estas distilita el ligno de kamforarboj. Tamen en Yunnan
estas kelkaj kamforaj vegetajhoj, el kies folioj oni povas ekstrakti
kamforon. Tia ebleco multoble altigas ilian ekonomian valoron.
Yunnan estas ankau grava produktejo de
drogoj tropikaj kaj subtropikaj, kiaj kaempferio (Kaempferia galanga),
amomo (Amomum villosum) kaj unkario (Uncaria rhynchophylla).
Tie kreskas ankau la nordaj drogvegetajhoj, kiaj licio, angeliko
kaj ignamo. Krome, tie ankau trovighas multaj chinaj drogherboj
longe uzataj de la popolo. Iuj el ili trovighas nur en Yunnan.
Tie kreskas gigantaj arboj, kies frukto havas dikan rughetan petiolon
kaj el kiuj oni povas fari delikatajn metiartajhojn kaj valoregan
medikamenton, kaj alia vegetajho, el kiu oni povas ekstrakti "sensheligan
hormonon" por silkraupoj. Per tia hormono oni povas akceli
la metabolon de silkraupoj kaj unuigi ilian senshelighan tempon.
Plejparto de la supre diritaj vegetajhoj
de Yunnan estas altklasaj kaj tie estas ech pli multaj malaltklasaj
vegetajhoj. Ekz., estas mirinde multaj fungoj rughaj, oranghflavaj,
verdaj, blankaj, nigraj kaj grizaj. Iuj el ili similas al fishreto,
aliaj al kresto, triaj al koro de bovo kaj kvaraj al ombrelo.
Kaj koncerne la saporon, ili esatas diversaj.
En Yunnan trovighas ne nur multaj lokaj
vegetajhoj, sed ankau multaj vegetajhoj sukcese enkondukitaj el
aliaj lokoj, kiaj kauchukarbo, kokao, kafarbo, pirarbo kreskantaj
en Ameriko, australiaj nuksarboj kaj durioj, oleaj palmoj kaj
eburaj mangoj el sudorienta Azio, Hindio ktp. La plantado de tiuj
vegetajhoj plirichigis tiun belan "trezorejon de vegetajhoj".
|