En 1521 mortis imperiestro Wuzong de Ming-dinastio (1368-1644). Li ne havis filon kaj lia kuzo Zhu Houcong farighis imperiestro Shizong. La nova imperiestro volis titoli sian patron imperiestro, kiu neniam estis imperiestro. Lia faro estis forte oponata de la korteganoj, kaj li ekzekutis 17 el ili, enkarcerigis, degradis kaj ekzilis 580 el la oponantoj. Imperiestro Shizong konstruis mauzoleon Xianling por sia patro en Zhongxiang de Hubei-provinco.

Malmulte konata mauzoleo de imperiestro

    La mauzoleo situas 7.5 kilometrojn nordoriente de urbo Zhongxiang. Ghia konstruado estis komencita en la mezo de la 16-a jarcento kaj dauris 46 jarojn. La mauzoleo areas 1.83 milionojn da kvadrataj metroj, estante la plej granda mauzoleo de Ming-dinastio. Ghi estis por la gepatroj de imperiestro Shizong.

    La mauzoleo konsistas el garnizonejo, kultejo kaj tombejo. Kun Chunde-monto kiel limo, ghi havas chirkau si garnizonejon.

     De monumento sub la monto komencighas Dia Vojo, kiu kondukas al la Nova Rugha Pordo. Che la pordo estas steleo kun atentigo: “Dechevalighu chi tie”, nome la kultantoj devis dechevalighi che tiu steleo, kaj tio markis, ke oni jam atingis la tombejon.

    La tombejo kaj kultejo havas Novan Rughan Pordon, Frontan Rughan Pordon, Draka-feniksan Pordon, Ling’en-pordon kaj Tombejan Pordon. Krome estas ankau Ekstera Ronda Muro, Malpermesita Urbo kaj Interna Ronda Muro.

    De la Fronta Rugha Pordo oni venas al la Malpermesita Urbo, kie staras pavilono kun monumento pri la merito de la imperiestro. Sur la giganta kvadrata monumenta kiosko kreskas herboj, sed sur la kvar pordoj estas klare videblaj skulptitaj drakaj kvaropoj amuzighantaj per giganta perlo. La monumento estis rompita kaj la rompajhoj kushas sur la planko de la kiosko. Postsigno de incendio estas videbla sur la kolosaj kolonoj en la anguloj de la kiosko. Post la kiosko estas rekta vojo borderita de paro da shtonaj kolonoj kaj 12 paroj da shtonaj leonoj, kameloj, elefantoj, chevaloj kaj korteganoj en genuanta au staranta pozo. Che la fino de la vojo estas tre delikata Draka-Feniksa Arkado, kaj de tie etendighas 290-metra drakforma Dia Vojo. Che la fino de la vojo kushas tri pontoj kaj trans la pontoj estas la kerna parto de la kultejo de la mauzoleo.

    Tomba pavilono estas la plej okulfrapa parto de la mauzoleo. Ghi interligas la ruinon de la kultejo kaj la Trezoran Urbon (tombo de imperiestro). En la pavilono estas steleo kun la nomo kaj titolo de la imperiestro. Starante sur la pavilono, oni povas vidi charman pejzaghon saghe teksitan el pontoj, vojoj, pordoj, rivero, arboj k.a. Malantau la pavilono estas la Trezora Urbo en formo de kalabaso chirkauita de du rondaj muroj. Ghi estas subtera hipogeo por la princo kaj lia edzino. La unua parto de la Trezora Urbo estas ovala, dum la alia ronda. La antaua Trezora Urbo estas tombo de la princo kaj la malantaua estas tiu por lia edzino. La du “urboj” estas interligitaj. Subtere estas koridoro, tra kiu oni portis la cherkon de la princo en la malantauan hipogeon.

Aparta fascino de la mauzoleo

    En la feuda socio imperiestroj kaj nobeloj kredis, ke situo kaj skalo de iliaj tomboj influos iliajn posteulojn, tial ili tre akcentis geomancion. Ili shatis lokon kun montcheno en la nordo kaj ebenajho en la sudo. Kiam la patrino de imperiestro Shizong mortis, li intencis transloki la mauzoleon en montaron proksime de Pekino. Sed post komparo de la du lokoj li preferis la lokon che Chunde-monto kaj transportis la cherkon de la patrino al Xianling-mauzoleo por kunigi la du cherkojn.

    Imperiestro Shizong kredis je taoismo, tial Xianling havis novajn shanghighojn kaj ghia arkitekturo estis imitata en la konstraudo de mauzoleoj de la sekvaj imperiestroj, ekzemple la formo de la tombo kaj la akvodrena sistemo estis imititaj. Oni povas diri, ke Xianling heredis la arkitekturan tradicion de la antauaj mauzoleoj kaj influis la sekvantajn. Sed kompare kun la aliaj mauzoleoj de Ming-dinastio ghi estas iom diferenca de ili. Tio estas, ke en unu mauzoleo trovighas 2 tomboj. Foje la imperiestro inspektis la mazoleon kaj rimarkis, ke likis la hipogeo. Li persone prezidis konstruadon de nova Trezora Urbo kaj interligis ghin kun la antaua. Xianling estas unika mauzoleo de Ming-dinastio, ke ghi havas du Trezorajn Urbojn, nome 2 tombojn. La alia karakterizajho de la mauzoleo estas tio, ke ghi havas du basenojn antau la tombo. Ilia rolo estas malaltigi la akvonivelon sub la tero por eviti korodon de akvo al la hipogeo. Krome la akvo povis esti uzata por estingi incendion. La chirkaumuroj de la mauzoleo havas la formon de ora botelo. Ora botelo estas liturgia ilo de feoj kaj simbolas sanktecon kaj felichon. Lau geomancio ghi povas teni che si akvon kaj protekti vivajhojn, kaj ghia zigzaga linio evitis rigidecon de la ekstera aspekto de la konstruajho kaj pli harmonie kunighis kun la natura medio. La alia malsameco inter Xianling kaj la aliaj mauzoleoj estas tio, ke tie estas nau-zigzaga rivero, kaj lau geomancio tio favoras la pulson kaj protekas vitalan energion chi. Dank’ al ghia sagha projekto, la naturaj elementoj monto, akvo kaj arboj en la mauzoleo estas space limigitaj de la rivero. Ankau la traktado de la Dia Vojo de Xianling estas malsama al tiu por la aliaj mauzoleoj de Ming-dinastio, la zigzaga vojo en la mezo de la mauzoleo serpentumas sur ebena tero, simile al drako. Tio ne nur kontentigis la religian bezonon por la mauzoleo, sed ankau ebligis utiligi lokajn materialojn.

    La mauzoleo akordighas al la natura medio. Lau la difino por imperiestraj mauzoleoj de Ming-dinastio, ke “mauzolea arkitekturo devas akordighi al geomancio”, Xianling prenis la chirkauajn montojn kaj riveron kiel sian konsistigan parton kaj harmoniigis la dispozicion: Ondanta montcheno servas kiel subapogilo por protekti la chirkauajhon kaj zigzaga rivero trafluas la mauzolean areon. La densaj arbaroj kaj riverakvo donis al la mauzolea areo majestecon kaj ankau vivecon. La ombrataj konstruajhoj dislokitaj sur la ebena teraso krampita de montoj montras bonan ordon lau rangoj kaj formis grandegan montan mauzoleon kun ekstera spaco, kaj formighis genia majstrajho de kombino de arkitektura arto kaj media estetiko.