Loghkutimoj de chinoj

de PANG NAIYING    

    Chinaj loghkutimoj estas malsamaj pro diferenco de etnoj, regionoj, naturaj kaj sociaj kondichoj.

    La kvadrata korto reprezentas loghejon de la malnova Pekino, kiu konsistas el domoj en la kvar flankoj kaj korto en la mezo. Ghenerale, en la chefa domo, kiu rigardas al sudo, loghas gepatroj, en la orientaj flankaj domoj -- la unua filo, lia edzino kaj iliaj infanoj. La okcidentaj flankaj domoj malgravas kompare kun la orientaj, dum la suda servas kiel salono au legochambro. Pasintece, en unu kvadrata korto loghis nur unu familio. Sekve de kreskado de loghantaro, en tia korto loghis kelkaj kaj ech dekkelkaj familioj. Post la 80-aj jaroj plejparto de la pekinanoj enloghighis en etaghdomoj. Kaj la kvadrataj kortoj bone konservitaj farighis valoraj "historiaj restajhoj".

    De antikve la lokanoj sur la Leusa Altebenajho emas loghi en kaverndomoj. Pro manko de ligno kaj shtono kaj dank' al seka klimato kaj tenaca tero, la lokanoj konstruas sur leusa krutajho kaverndomojn kun fenestroj kaj pordo. Tia kaverndomo nedifekteblas ech dum jarcentoj. Se la fasado iom defalas, oni forigas ghin, pliprofundigas la kaverndomon kaj konstruas novan fasadon. La kaverndomoj unuj super aliaj, varmaj en vintro kaj malvarmetaj en somero, nek okupas agrojn nek damaghas la tersurfacon.

    Tiuj, kiuj loghas en kaverndomo, dormas sur terlito konstruita el adoboj kaj interkomunikigita kun kameno. Kiam oni preparas manghajhon, fumo pasas tra la terlito kaj varmigas ghin. La varma terlito estas tre komforta kaj utilas al sano. Tia terlito estas vaste uzata en la kamparo de norda Chinio. Sur ghi virinoj kudras, infanoj faras hejmtaskon kaj la tuta familio prenas manghon. Por akcepti gastojn, la mastro petas ilin sidighi sur ghi. Antau la Printempa Festo virinoj kun krucitaj kruroj sidas sur la varma terlito kaj faras papertondajhojn, gaje babilante. Ili pentras rughajn kaj verdajn florojn kaj birdojn kun favoraj auspicioj por ornami la murojn che la terlito. Tiam en la kaverndomo regas gaja atmosfero.

    En norda Chinio oni konstruas loghdomojn plejparte el brikoj kaj ligno, kaj en suda Chinio, el lignaj tabuloj, shtonplatoj au bambuoj. En tropika pluvarbaro de Yunnan, sudokcidenta Chinio, tajoj kutime loghas en bambua etaghdomo kun granda A-forma tegmento. En la etaghdomo estas bambuaj planko, shtuparo, muroj, fenestroj, tabloj, seghoj kaj litoj.

    Domkonstruado estas grava afero por tajoj. Lau iliaj kutimoj, kiam unu familio konstruas etaghdomon, chiuj aliaj vilaghanoj helpas ghin. La 8 chefaj kolonoj estas rigardataj kiel plej grava parto de la bambua etaghdomo. Pro tio, kiam la mastroj transportas ilin el monto, la vilaghanoj, kaj junaj kaj maljunaj, venas vershi akvon por benado. La kolonoj estas dividitaj en virajn kaj virinajn. Starigate, la viraj portas veston de viro kaj la virinaj -- tiun de virino, char oni opinias, ke tio garantias prosperon de la familio.

    Pashtistoj en Interna Mongolio, Xinjiang kaj Qinghai loghas chefe en tendoj faritaj el bovharoj au shaffelto. En Interna Mongolio, antau ol starigi tendon, oni petas lamaojn reciti sutrojn. Stariginte ghin, ili kultas dion. Antau la nicho de dio, ech gastoj ne rajtas sidi.

    En chiuj vilaghoj de hujoj en nordokcidenta Chinio trovighas moskeo kaj sur la tegmento de chiuj domoj estas malgranda chambro destinita por reciti sutrojn. Tie maljunuloj faras preghon, neniam ghenate.

    Sur la Suda China Maro iuj fishistoj prenis fishboaton kiel hejmon. Tage ili kaptis fishojn sur la maro kaj nokte dormis en la boato. Kiam ili ne kaptis fishojn, ili konstruis che marbordo domojn en formo de boato.

    En primitivaj arbaroj de nordorienta Chinio vivis orochenoj, kiuj loghis en malgrandaj lignaj domoj konstruitaj sur arboj por eviti atakon de sovaghaj bestoj. Ili neniam shlosis la pordon, por ke malsataj chasistoj eventuale prenu manghajhon en ghi, au por ke lacaj pasantoj dormu en ghi...

    En Chinio ekzistas sennombraj loghkutimoj, kiuj havas saman kulturan fonton, kvankam ege diferencaj. Ekz., de antikve oni opinias, ke la loko, kie sidos la domo, estas ege grava, char tio destinos prosperon kaj malprosperon de la familio, felichon kaj malfelichon de la posteuloj. Pro tio, por konstrui domojn chinoj kutimas peti diveniston pririgardi medion por la dombazo. La teorio pri medio pledas por kunfandigho de la homoj kaj la naturo. Lau ghi, estas pli bone, ke la domo staras che akvo kaj monto. Laudire, tia medio utilas al multigho de familianoj kaj richigho de la familio.

    Tradicie chinoj shatas kune loghi lau familia nomo au klano. Pro tio aperis vilaghoj kun jenaj nomoj: "Zhangjia Zhuang (vilagho de familioj Zhang)", "Lijia Tuan (vilagho de familioj Li)", "Majia Bu (vilagho de familioj Ma)" k.a. En grandaj vilaghoj, konsistantaj el miloj da familioj, estas nur kelkaj familiaj nomoj. Lau antikva religia etiketo, antau ol konstrui domojn, oni starigas templon por la prapatroj. Tio helpas al la posteuloj memori sian originon. Post pluraj generacioj kaj migrado en malproksimo oni ankorau povas trovi sian hejmlokon kaj rekoni siajn prapatrojn. Ech dum migrado pro milita hhaoso la tuta klano transloghighas, ne forgesante kunporti la memortabuleton de la prapatroj. Pasintece loghantoj en norda Chinio plurfoje transloghighis al suda Chinio. Pro tio oni nomis ilin enmigrintaj gastoj. Transloghighinte de centra Chinio al Guangdong, Fujian k.a. la grandaj richaj familioj konstruis tie rondan au kvadratan domaron au terajn etaghdomojn, kun prapatra halo en la centro, en kiu oni diskutis pri gravaj aferoj de la klano au okazigis geedzighan au funebran ceremonion.

    La domaro kun fortika strukturo povas rezisti kontrau rabistoj. Aliaj loghdomoj havas similajn trajtojn. Anshun, Guizhou-provinco, servas kiel grava pasejo sur la vojo de centraj regionoj al la sudokcidenta landlimo de Chinio. En Ming-dinastio (1368-1644) la kortego sendis al la loko pli ol 200 mil garnizonantojn. Ili starigis tie vilaghojn oportunajn kaj al terkulturo kaj al batalo. Chiuj tiuj vilaghoj estis chirkauigitaj per shtonaj muroj kun gardoturoj, kreneloj kaj fuortoj. La antikva sistemo de hereda militservo estis abolita antaulonge. En la loko regas paco kaj la menciitaj fortikajhoj ne plu servas. Tamen posteuloj de la garnizonantoj loghas ankorau en tiuj pli ol 300 vilaghoj kaj sin okupas pri terkulturo. En festaj tagoj ili shatas porti maskon kaj prezenti teatrojn pri milito.

    En iuj foraj montregionoj tre malmultaj homoj ankorau konservas siajn loghkutimojn. Ekz., en okcidenta Yunnan-provinco, iuj lokanoj kiel siaj prapatroj ankorau loghas en kaverno. Kvankam la registaro konstruigis por ili domojn ekster la kaverno, tamen ili preferas loghi en ghi kun shtonaj shranko, tablo, segho, lito, forno, grenejo kaj ech trogo por porkoj, kiuj chiuj estas chizitaj sur la rokmuroj kaj ligitaj kun la kaverno. En la sudorienta parto de la menciita provinco trovighas kavernaj vilaghoj, kies anoj konstruis en kaverno domojn sen tegmento. Ghis hodiau la lokanoj ankorau ne kutimas shlosi la pordon.

    La loghkutimoj de la nunaj chinoj estas multe pli simplaj. Antaue, kamparanoj loghis plejparte en unuetagha domo kaj nun multaj el ili enloghighis en luksaj domoj plejparte kun 2-3 etaghoj. La malsupra etagho servas kiel salono kaj tenejo, kaj la supra -- dormochambroj. Ghenerale, apud la domoj estas kortoj, kie kamparanoj kulturas florojn, fruktarbojn kaj legomojn.

    Nuntempe, pli kaj pli multaj urbanoj enloghighis en etaghdomoj. Sekve de tio, oni turnis la atenton al dekoracio de la chambroj. Iuj familioj malavare elspezis sian shparmonon por dekoracii la chambrojn. Kaheli kuirejon kaj necesejon estas simpla dekoracio. Ghenerale, 3-membra familio aranghas sian 2-chambran apartamenton kiel jene: la chambro pli granda servas kaj kiel salono kaj kiel dormochambro de la infano, la malgranda -- dormochambro de la gepatroj kaj la vestiblo -- manghejo. Oni pli kaj pli alte taksas la rolon de salono. Ech se la apartamento estas malgranda, oni preferas servigi unu chambron kiel salono. Por kontentigi tian bezonon, konstruaj kompanioj ellaboris projekton de novtipa apartamento kun granda salono kaj malgrandaj dormochambroj. Kompreneble, se la kondichoj permesas, oni certe uzas unu chambron kiel legochambron kaj kulturas florojn en chambroj kaj sur balkono.

 

 

(C) China Internet Information Center   (China Interreta Informa Centro)
E-mail:
webmaster@china.org.cn   Tel: 86-10-68996214/15/16