Tibeta
antilopo estas unuaklasa protektata besto en Chinio. Ghi vivas sur la Qinghai-Tibeta
Altebenajho. En la 80-aj jaroj de la pasinta jarcento oni vidis gregon el 1000-2000
antilopoj. Sed en la lastaj jaroj oni jam malofte vidis gregon el 100 antilopoj
pro shtelchasado.
Tibeta antilopo estas mamulo,
membro de bovedo. Matura tibeta antilopo altas 1.4 metrojn kaj pezas 40-50 kilogramojn.
Ghia kapo estas longa, la nazo largha kaj kovrata de haroj. Ghia nazkavo estas
pufa kaj la naztruoj rekte direktighas malsupren. En ghiaj naztruoj estas veziketoj,
kiuj povas faciligi ghian spiradon, ke ghi povas rapide kuri en maldensa aero
de la altebenajho. Tibeta antilopino ne havas kornon, dum la boko havas paron
da longaj kaj rektaj kornoj nigre brilantaj. La kornoj estas tre utilaj memdefendaj
armiloj. Ili estas tre similaj unu al la alia, kaj rigardate deflanke, ili aspektas
kiel unu, tial oni nomas tibetan antilopon unukornulo. Ghia vosto estas mallonga
kaj pinta. Ghiaj kvar piedoj estas maldikaj kaj longaj, la hufoj malgrandaj, la
korpo malpeza, kaj ghi povas kuri rapidege. La haroj sur ghia dorso estas hele
brunrughetaj, kaj la haroj sur la kolo, ventro kaj la interna flanko de la piedoj
estas blankaj. La vizagho de boko estas nigra, dum tiu de antilopino blanka. La
hararo estas densa kaj lanugoj abundaj. En somero la besto havas malhelan koloron
kaj en vintro helan. En vintro parto de antilopinoj estas preskau tute blankaj.
Mirinde estas, ke sub la akselo de la postaj femuroj estas po unu kovrita trueto
kun diametro de 2 cm. Kiam la besto galopas, la truetoj fermighas kaj farighas
aerveziketoj por faciligi ghian kuradon. Ghi estas timema, sentema, scivolema
kaj facile atakata de naturaj malamikoj. La severaj naturaj kondichoj faras ghin
eltenema kontrau soifo kaj malsato. La bestoj vivas en malgranda grego kaj en
somero la bokoj kaj inoj vivas aparte. En la aliaj sezonoj ili vivas en grego
el dekoj au ech centoj da membroj. En vintro ili vivas en varma kontrauventa valo,
en somero sur herboricha montodeklivo kaj en autuno sur ebenajho richa je akvo
kaj herbo. Seksardo okazas en fino de vintro kaj komenco de printempo. La bokoj
ofte batalas unu kontrau alia ghis vundigho por gajni inon. Post gravedigho la
ino sin kashas en sekura loko. Gravedeco dauras 6 monatojn kaj la ino naskas chiufoje
nur unu idon.
La viando de tibeta antilopo estas
tre bongusta, la pelto malpeza kaj mola estas bona materialo por vesto. Ghia korno
estas belforma kaj tre tauga por fari metiartajhojn kaj medikamenton. Ghia lanugo
estas malpeza kaj mola, varmkonserva. Chiujare ghi donas nur 150 gramojn
da lanugo. Oni faras shalon el ghia lanugo. Tia shalo longas 2 metrojn kaj larghas
1.5 metrojn, sed pezas nur 100 gramojn kaj oni povas trairigi ghin tra fingroringo.
Hindoj kaj pakistananoj prenas tian shalon kiel valoregan doton.
Rilata
materialo: Tibetanoj