OMAGxE AL LA ORA JUBILEO DE EPCx

Pluan longan vivon al "El Popola Cxinio"

de MARJORIE BOULTON*

KIAM mi estis cxirkaux nauxjara, oni kondukis min, por edifo, al ia  prezentado de infanoj, instruitaj de tiuepokaj kristanaj misiistoj. (La  nuntempaj kutime estas pli komprenemaj kaj taktaj.) Pluraj infanoj  drame prezentis la mizeran sorton de aliaj infanoj, tiel misfortunaj, ke  ili naskigxis en landoj nekristanaj. Cxiujn tiujn landojn oni prezentis  tute negative: mi ecx nun memoras, kiel emocie kaj firme unu   knabineto priparolis la hororon de infaneco en Cxinio, kie plene regis opio.

Kompreneble, tio estis dum la epoko de dauxra imperiismo brita.  La aroganteco estis probable tute nekonscia.

Kiam mi estis studentino en Oksfordo, por la unua fojo mi vidis  bonajn librovendejojn. En 1942 mi acxetis libron de tradukoj el cxina  poezio, faritaj de Arthur Waley; ili tiel placxis al mi, ke mi baldaux  acxetis duan volumon, kaj longe poste, en 1949, gxoje acxetis trian  volumon. Kompreneble mi ne povas taksi la precizecon de la  traduko; sed tiuj volumoj montris kulturon delikatan kaj varian, kaj  homojn, kies emocioj kaj problemoj tre similas al tiu de britoj. Kaj
en epoko plejparte post-imperiisma, britoj ofte pli lerneme kaj  simpatie esploris diversajn kulturojn.

Britoj gxenerale, post la mondmilito, igxis pli simpatiaj al cxinoj,por bona kaj interesa kuirado! Nuntempe britoj multe mangxas cxine aux  hinde. Mi scias pri almenaux dek unu cxinaj restoracioj nur en  Oksfordo, kie mi nun denove logxas, kaj tre bona cxina vendejo de  mangxobjektoj. De tempo al tempo oni spektas cxinajn filmojn en la  televizio, kaj la mirinda nacia cirko vizitis Brition ? mi vidis gxin,apenaux fidis proprajn okulojn, acxetis ankaux videobendon?

Sed esperantistoj gxuas pli largxajn kontaktojn. Mi eklernis  Esperanton en novembro 1949. Nia lingvo malfermis la mondon laux  tute unika stilo: ni povas renkonti alilandanojn egalece, amikece kaj  ofte solidarece. Dum multaj jaroj mi estis en amika rilato kun la  poeto Armand Su, gxis lia malapero en malliberejon; denove, post lia  liberigxo, frakasita sed ankoraux esperantisto. Mi kredas, ke por serioza  esperantisto, fremdaj landoj estas pli vere realaj, ol por la plimulto.Vivostiloj, etiketoj, aspiroj, eblecoj malsimilas, sed homaj koroj  povas esti surprize similaj kaj proksimaj.&127;

Dum la alproksimigxoj, kiujn Esperanto ebligas, ofte aperas  intelekte stimula kaj kortusxa dialektiko inter niaj malsimilecoj kaj  niaj similecoj.

Mi dum multaj jaroj estis abonanto de "El Popola Cxinio", foje  ricevis gxin donace. Gxi trairis plurajn epokojn, sed restis tre bele  produktita ? bone presita, dece arangxita, tre ricxa je belaj kaj  nebanalaj bildoj; en Britio gxi ofte faras bonan impreson pri  Esperanto, same kiel "Monato": jen vera gazeto komparebla kun  nacilingvaj gazetoj. Kaj tiu gazeto tre prezentis al alilandanoj   modernan Cxinion, kun industriaj, sciencaj, medicinaj progresoj,klerigado, kulturaj aktivoj, ankaux belajxoj de la lando mem ? montoj,riveroj, floroj, lagoj? kaj homoj laboremaj kaj progresemaj.Grandparte estis Esperanta gazeto plena de esperoj.

Sed venis epoko, kiam gxi iom sxokis min; epoko, kiam multaj  cxinoj mem estis opresitaj per registaro tro severa kaj limigema; mi ne  povas vere imagi, kiel cxinaj esperantistoj cxe la nacia asocio kaj la  gazeto devis manovri kaj takti por savi ion kaj sin mem. Kaj estis  epoko, kiam "El Popola Cxinio" restis tre bone prezentita, ankoraux  elstare kompetenta, ecx ekzemple, lingve; sed por okcidentanoj estis  tro dogmema, tro simpligema, kaj, plej bedauxrinde, plena de malamo,precipe kontraux Usono kaj gxiaj aliancanoj. Mi nemiam enamigxis en la  usonan politikon, sed obsedaj kaj senproporciaj malamoj neniam  helpas la homaron.

Felicxe, tiu ekstrema kaj ofte kruela regximo finfine malaperis, kaj  mia amiko Armand, kaj multaj aliaj senkulpaj cxinoj, reaperis? kaj  baldaux "El Popola Cxinio" denove igxis bela, valora kaj kuragxiga  Esperanta gazeto plena de interesaj artikoloj kaj bildoj. Gxi estas vere
elstara kontribuajxo al nia internacia kulturo. Mi deziras al gxi pluan  longan vivon kaj largxan legantaron. Al nia Esperanta mondo gxi sciige  kaj sincere prezentas la plej vastan popolon en la mondo. Salutojn al  gxi kaj al tiuj, kiuj tiel serioze kaj dedicxite laboradas por ke gxi estu tiel  altnivela!

_______________

* Honora membro de UEA kaj membro de Akademio de Esperanto